Etiket: Veled Çelebi İzbudak

“Ey sakî, aşk şarabını ver; ver de akıl lâfı bir yana gitsin.” Mevlâna

Kendi aklını benden fazla görüyorsun; ya şu az akıllı olan beni nasıl gördün?

Çirkin kurt gibi üstümüze atlama. Senin gibi insanı utandıracak akla sahip olmaktansa akılsızlık daha iyi!

Aklın, insanlara ayak kösteği olunca o akıl, akıl değildir, yılan ve akreptir.

2325. Senin hile ve zulmünün hasmı Allah olsun; hile elin bize uzanmasın!

Ne şaşılacak şey ki sen hem yılansın, hem efsuncu… Ey Arap, sen yılansın, hem de çirkin yılan!

Eğer karga kendi çirkinliğini anlasaydı, derdinden kar gibi erirdi.

Efsuncu düşman gibi, yılana efsun okur, yılan da onu efsunlar.

Yılanının efsunu, yılancıya tuzak olmasaydı yılanın efsununa aldanır, onunla meşgul olur muydu?

2330. Efsuncu, kazanç hırsına düşünce yılanın kendisini efsunladığını anlamaz.

Yılan ‘Ey efsuncu, kendine gel. Kendi hünerini gördün, bir de benim efsunumu gör!

Sen beni Hakk’ın adıyla efsunladın, bu suretle de halka rüsvâ etmek istedin.

Beni Hakk’ın adı bağladı, senin tedbirin değil. Hakk’ın adını tuzak yaptın, yazıklar olsun sana!

Senden benim hakkımı Tanrı’nın adı alacak. Ben canımı da Tanrı adına ısmarladım, tenimi de.

2335. Tanrı adı, beni yaraladığın için ya can damarını koparsın yâhut seni de benim gibi mahpus etsin!’ der.”

Kadın bu yolda sert sözlerle genç kocasına tomarlar okudu.

Hazreti Muhammed Efendimiz, selâm olsun üzerine, bir hadîs-i şerîfinde buyurur ki; “Akıl ile rızıklanmış olanlar, felâh buldular.”

Fakat hangi akıl?… İşte Hasan Dede der ki, selâm üzerine olsun; “Allah ile meşgul olmayan akıl, akıl değildir; ona akıl denilemez.”

Bir başka hadîsinde de, “Kadın, erkeğin diğer yarısıdır” diye buyurur Peygamber Efendimiz.

Yüce Pîr Mevlâna da, selâm üzerine olsun, bir anlatımında, kadını nefse, erkeği de akıla benzetir ve şöyle söyler; “Bu kadınla erkek, nefsle akıldır. Aklı erkek bil. Kadın da bu nefs ve tabîattır. İyi kişiye de mutlaka lâzımdır, kötü kişiye de. Bu ikisi, toprak yurtta esir ve mahpusturlar. Gece gündüz savaşta macera içinde. Nefs, kadın gibi her işe bir çare bulmak üzere gâh toprağa döşenir, tevâzu gösterir; gâh ululuk diler, yücelir. Aklınsa, bu düşüncelerden zaten haberi yoktur. Fikrinde Allah gamından başka bir şey yoktur. Aklın hassâsı, işin sonunu görmektir. Akîbeti görmeyen akıl, nefstir. Nefse mağlup olan akıl, nefs hâline gelmiştir.”

Nitekim yukarıdaki beyitlerde Bedevî kadın, kocasına sert sözler söyleyerek, onu kendine uydurmak istemekte ve aklını çelmeye çalışmaktadır.

Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyrulur: “Sözü dinleyip de onun en güzeline uyanlar var ya, işte onlar Allah’ın hidâyete erdirdiği kimselerdir. İşte onlar akıl sahiplerinin ta kendisidir.” (Zümer, 18)

Zaman zaman, kadın olsun erkek olsun, hepimizin içimizde bulunan yılan nefs, kulağımıza fısıldar, efsunlar okur; eğer aklımızı kullanmadan bu efsunlara aldanırsak, mutlaka akîbetinde sıkıntılar yaşarız. Oysa diğer yanımızda, Mevlâna’nın, Mecâlis-i Sebâ’da buyurduğu üzere bizler, Tanrı’nın denizinde balıklar gibiyiz…

“İnananlar tam yılan olmadıkları gibi tam balık da değildirler. Yılanbalığıdır onlar; sağa düşen yarı bedenleri balıktır; sola düşen yarı bedenleri yılan. Bir ân gelir, sağ yanları onları denizi arayıp istemeye çeker; bir ân gelir, sol yanları onları dünyânın yeline, toprağına çeker.”

“Allah, herkese bir huy, herkese bir çeşit akıl vermiştir. Bir kişiye göre doğru olan söz, öbürüne göre yanlıştır; ya da birisine bal gibidir, diğerine zehir” der Hasan Dede, ve sözü âşıklara getirerek, “Âşığa gelince” der, “o, temizden de münezzehtir, pisten de. O, bütün ağırlıklardan kurtulmuştur. Fakat halka gelince, herkesin aklına göre söz söylemek gerektir. Çünkü herkesin aklı kendine göre en iyisidir. Bütün akıllar ortaya koyulsa ve denilse ki, bu aklın güzelidir, gelin bunu alın başınıza koyun… yine de herkes gider kendi aklını beğenir… Ancak bir insan, büyük bir yere yönelirse, orada onun aklı da büyür, güzelliği de çoğalır. Ama küçük yerlere yönelirse, o zaman var olan küçük aklını da kaybedebilir. Mânâ, herkesin kendi aklına göredir. Aşk ise tefsir kabul etmez, hiçbir kalıba sığmaz.”

Kasîde:

“Geliniz, hepimiz toplanalım! Ey sakî, sen de durmadan şarap ver! Bir an için olsun gölge varlıklarımızı ortadan kaldıralım, ayrılıktan kurtulalım, hep bir olalım! 

Kendimizi görmeyelim, kendimizden vazgeçerek vahdet denizinde suyla aynı renge girelim! Zaten hepimiz, bütün insanlar, bir ağacın dalları gibiyiz. Bütün yaratıklar, hepimiz aynı yaşayışın, aynı yolun yolcularıyız.

Bütün varlıklar, hepimiz onun aşığıyız. Aşkın tabîatı gereği, bizler hem gizliyiz, hem meydandayız. Aşk şehrinde gizliyiz. Fakat aşkın üzerimizdeki tesiriyle, aşk mahallesinde apaçık meydandayız. 

Benlikten kurtulur da kendimizi mânen ölü görürsek huzura kavuşuruz. Beden mezarlığında rahatça uyuruz. Benliğe kapılınca, kendimizi diri görünce, şikâyete başlarız, feryâd ederiz, yüzümüzü yırtarız. 

Gönül aynamıza akseden her suret, her şekil, hiç bir şeye bağlı değilmiş gibi görünmededir. Çünkü, biz kendimiz aslında ondan başka hiç bir şeye bağlı değiliz. 

Bir sürü balıklar gibi suda yüzüp duruyoruz. Fakat sudan haberimiz yok. Bitmez, tükenmez arzular peşinde koşan, hevesten hevese düşen şu toprak bedeni, yeryüzünün suratına atalım.”

Bedevî kadının, kocasına “Lime tekûlune ma lâ tef’alûn, denmiştir. Haddinden fazla söz söyleme. Bu sözler doğru olmakla beraber bu tevekkül makâmı, senin makâmın değildir. Makâmından ve işinden yukarı söz söylemek, sana ziyân verir. ‘Kebûre makten indallahi’ hükmü zuhûr eder” diye nasîhat vermesi.

Kanaatkâr adam ihlâsla, yüreği yanarak sabaha kadar karısına bu yolda sözler söyledi.

2310. Kadın ona haykırdı: “Ey namustan gayrı bir şeyi olmayan, artık bundan fazla senin efsununu istemem.

Yürü git. Gayrı bu dâvâdan bahsetme; kibir ve azâmete dâir saçma sapan şeyler söyleyip durma!

Ne vakte kadar bu tumturaklı sözler, bu işler güçler? Kendi hâlini, kendi işini gör de utan!

Kibir çirkindir, ama dilencilerden olursa daha çirkin. Soğuk gün, ortalık kar… Bir de elbise ıslak olursa…

Ey örümcek ağı gibi evi olan! Ne vakte kadar dâvâ, çalım; ne vakte kadar kibir, azâmet!

2315. Sen kanaatten ne vakit canını nurlandırdın ki? Kanaatten ancak bir ad öğrendin.

Peygamber ‘Kanaat nedir? Hazinedir’ dedi. Sen hazineyi mihnet ve meşakkatten ayırt edemiyorsun.

Bu kanaat dâimî bir hazineden başka bir şey değildir. Ey gönle gam ve elem veren, artık beyhûde sözlere dalma!

Yürü bana ‘Eşim’ deme, az koltukla. Ben insafın eşiyim, hilenin değil.

Neden padişahtan, beyden dem vurup durmaktasın? Yoksulluktan havada sivrisineği bile avlmaktasın.

2320. Bir kemik parçası için köpeklerle dalaşmakta, içi boş ney gibi inleyip durmaktasın.

Bana öyle horlukla kötü kötü bakma ki damarlarının içinde dolaşan sırları söylemeyeyim.

Bir gün, Hazreti Muhammed Efendimize sorarlar: “Senin ümmetin yalan söyler mi?” 

Peygamber Efendimiz, selâm olsun üzerine, şu cevabı verir: “Benim ümmetim zor durumlara düşebilir, aç kalabilir ama yalan söylemez. Yalan söylediği zaman benden değildir.”

Nitekim, bir hadîs-i şerîfinde şöyle buyurur Peygamberimiz; “Yalandan sakınınız, zîrâ yalan ile iman bir arada bulunmaz.”

Yüce Pîrimiz Mevlâna’nın, selâm olsun üzerine, yukarıdaki beyitlerinde işâret ettiği âyetlerde ise, “Ey iman edenler! Niçin yapmayacağınız şeyi söylüyorsunuz?” (Saff, 2), “Yapmayacağınız şeyi söylemeniz, Allah katında büyük gazâba sebep olur” (Saff, 3) diye buyrulmaktadır.

“Âşık, mütevâzıdır, iddia sahibi değildir. Âşık yoklukta durur, ‘Ben bileceğim! Ben olacağım!’ demez. Ne bileceksin? Ne olacaksın?!..” der Hasan Dede, selâm üzerine olsun, ve şöyle devam eder; “Eğer insan yokluğa bürünmezse, ikrâr verdiği yere imanını güçlendirmezse, bu kişi ne kadar zâhirî bilgilere sahip olursa olsun, ne kendine bir faydası olur ne de başka birine faydası dokunur. Bu bilgiler ileriye doğru o kişide yük olmaya başlar. İlimde aşk olmayınca, o ilmin faydası yoktur, hatta zararı vardır. İlim, pişirilmek üzere tencereye konmuş olan yemeğe benzer, eğer aşk ateşiyle pişirilmezse sonunda çürür ve kokar. İlâhî aşkı olmayan bir kişi, yalan söyler, hiddet eder, kendini başkalarından büyük görür. Allah’ın yasak ettiği şeyleri yapar. Nefsle karışık aşk insanı zillete, Allah’la karışık olan aşk, devlete götürür.”

Hazreti Muhammed Efendimiz, bir başka hadîs-i şerîfinde şöyle buyurur: “Ey âdemoğlu! Sana yetecek kadar dünyalığın mevcut olduğu hâlde, sen hâlâ fazlasını istersin. Âdemoğlu, ne aza kanaat edersin, ne de çok ile doyarsın. Ey âdemoğlu, vücudunu sıhhatte, bedenini emniyet ve selâmette ve günlük nimetini de yanında buluyorsun ya, varsın seni baştan çıkaran ve gaflete düşüren dünyanın başına kıyâmet kopsun!”

Yüce Pîr Mevlâna, kanaat etmek konusunda şöyle buyurur: “Nerde yokluk fazlaysa orası Allah tezgâhıdır, Allah işi oradadır. Yokluk, en yüksek derece olduğundan yoksullar, oraya vardılar, ödülü aldılar. Hele bedenini, malını yok etmiş derviş, hepsinden ileridir. Fakat iş beden yokluğundadır, dilencilikte değil. Dilenci, malı bitmiş kişidir; kanaat sahibi ise, bedenine kıyan kişi. Artık dertten şikâyet etme. Çünkü dert, insanı yokluğa sürüp götüren rahvân bir attır.”

Kasîde:

“Göz, görülmemiş, şaşılacak şeyleri görmek için lâzımdır. Can da mânevî zevke, neşeye dalmak için işe yarar. 

Allah, bu başı bize bir güzelin güzelliğiyle mest olmak için lütfetmiştir. Ayak da, insana Hakk yolunda, sevginin yolunda yürümek, zahmetler çekmek, yorulmak, çilelere girmek, belâlara uğramak için verilmiştir. 

Aşk, kötülüklerle dolu olan bu kirli dünyayı terk edip göklere doğru uçmak için gereklidir. Akıl, bilgi, edeb öğrenmek için lâzımdır. 

Sebeplerden dışarı ne sırlar, ne şaşılacak şeyler var! Bu yüzdendir ki, dünyada olup biten işlerde, yalnız sebepleri gören, sebeplere takılıp kalan kişinin gözü perdelidir, kapalıdır. 

Çöllerin kumlarında sıkıntılar çekerek, mihnet ve meşakkatlere katlanarak yol almak, deve sütüyle kanaat etmek, bedevî Arapların yağmasını göze almak hacı olmaya değer.”

Bazen bir mürid, dâvâcı ve yalancı bir şeyhe adamdır diye sadâkatle inanır, itikât eder. Bu itikât yüzünden öyle bir makâma erişir ki şeyhi, o makâmı rüyada bile görmemiştir. Bu suretle müride su ve ateş bile zarar vermez. Hâlbuki şeyhe zararlıdır. Fakat bu, nâdirdir.

Fakat nâdir olarak tâlibin itikâdındaki parlaklık yüzünden şeyhin yalanı tâlibe faydalı olur.

Şeyhi, can sanır, ceset çıkar, ama tâlib, kendi iyi niyeti yüzünden öyle bir makâma erişir ki…

2280. Hâli, tıpkı gece ortasında kıble arayana benzer. Kıble bulunmasa bile namazı câizdir.

Dâvâcı ve yalancı şeyhin can kıtlığı gizlidir. Fakat bizdeki ekmek kıtlığı meydanda.

Niçin bunu, dâvâcı şeyh gibi gizleyelim? Neden fayda olmadığı hâlde utanıp ârlanarak can çekişelim?

Bir şeyh varmış, bu şeyhin de çok sâdık bir müridi varmış. Bir gün, şeyhin bir dostu onu ziyârete gelmiş. Selâmlaşmışlar, hâl hatır soruşmuşlar.

Sonra dostu, şeyhe, “Çok fenâ bir baş ağrısı çekiyorum. Bir nefes etsen de şu başımın ağrısı geçse” diye buyurmuş.

Şeyh, “Hay hay” demiş ve hemen o sâdık müridini çağırmış. 

Mürid hemen gelmiş, “Buyrun Efendi Hazretleri…”

“Bir nefes et de” demiş, “dostumun başındaki ağrı geçsin.”

Mürid, hiç itirâz etmeden, “Eyvallah” demiş ve oturmuş adamın karşısına, nefes etmiş. Adamın başındaki ağrı bir anda geçivermiş.

Mürid huzurdan ayrılınca, dostu sormuş şeyhe, “Ben” demiş, “senin nefes etmeni istedim, sen ise müridini çağırdın, ona nefes ettirdin. Bundaki hikmet nedir?”

“Ah dostum” demiş şeyh, “ben harâbâtım, safım, ama o benden daha saftır. Bu kadar şeyh varken, o geldi bana ikrâr verdi. Her sabah gün ağarmadan, atlar bisikletine, onlarca yol kateder gelir dergâha, sabah namazını edâ eder ve hizmete geçer. Ondaki bu sadâkati, saflığı, temizliği gördüğüm için, onun nefes etmesini istedim.”

Hazreti Ali Efendimiz, selâm olsun üzerine, kendisine “Müminler, namazlarını (salâtlarını) huşû içinde kılarlar” âyetini sorduklarında şu cevabı vermiş: “Huşû kalptedir. Huşû, Müslümanın vekârına yakışır şekilde, vücudunun sakin olması ve gözünü namaz kıldığı yerden ayırmamasıdır.”

Allah, sâdıkları sever.

Nitekim Peygamber Efendimiz, selâm üzerine olsun, ümmetine hitâben, “Ey ümmetim! Sıdk üzerinize olsun. Zîrâ sıdk, hayır ve ihsâna götürür. Hayır ve ihsân ise cennete götürür. Bir insan gösterdiği sıdkından dolayı yok olsa, ona devam eylediği için, o kimse Allah indinde sıddıkların makâmına yazılır” diye buyurur.

Kur’ân-ı Kerîm’de de, Ahzâb suresinin 23. âyetinde, “Müminler arasında öyle erler vardır ki, Allah’a verdikleri ahde sadâkat gösterdiler. İçlerinden bir kısmı verdikleri sözü yerine getirerek şehid olmuştur, bir kısmı da şehid olmayı beklemektedir. Onlar verdikleri sözü asla değiştirmediler” diye buyrulur.

Gayb sırlarının tercümanı Hazreti Ali Efendimiz yine buyurur ki: “Aşktan daha feyiz verici, aşktan daha önemli bir hikmet rehberi, hayatın özünü her zerresine kadar gösteren, yollara ışık tutan, ruhun her yüzünde parlayan, aşktan daha üstün bir mürşid yoktur.”

“Hakk yolunda hakîkate varmak sözle olmaz, inandığını yaşamakla olur” der Yüce Pîrimiz Mevlâna, selâm olsun üzerine, “Hakk yolunda yürüyen âşık ilâhî sevgiyi gönlünde hissedince onun için baht da budur, devlet de budur, zevk de budur, yaşayış da budur. Onun için bu aşktan, bu sevdâdan başka bir alış veriş, başka bir kâr yoktur.”

Ne güzel seslenir bir şiirinde, mihrâb-ı aşk Hasan Dede, selâm olsun üzerine…

“Hakîkat bâb’ına varmak, kolay değil, kolay değil. 

Bütün zorlukları yenmek, kolay değil, kolay değil. 

İkrârına sadık olmak, temiz, pak su ile temizlenmek, 

Ateşten leblebi yutmak, kolay değil, kolay değil. 

Cemîyet içine girmek, zâlimi mazlumu görmek, 

Bu yolun sırrına ermek, kolay değil, kolay değil. 

Tüccâr olup satmak, öğretmen olup okutmak, 

İnsanları hep bir tutmak, kolay değil, kolay değil. 

Zâlim olan çeker zârî, bilmez neylesin o yâri, 

Gün gelir çekilir dâr’a Mansûr gibi, kolay değil, kolay değil. 

O Kur’ân’ın hecesine, yol gösterdi nicesine, 

Ermek yolun yücesine, kolay değil, kolay değil. 

Hasan’ın budur dileği, Allah’tır yaratmış meleği, 

Giymek ateşten gömleği, kolay değil, kolay değil…”

Muhtaç ve müştâk müridlerin yalancı, düzenci dâvâcılara aldanmaları ve onları Hakk’a ulaşmış, yüce şeyh sanmaları, veresiyeyi peşinden, hileyle yapılmış çiçeği hakîki, bitmiş ve yeşermiş çiçekten ayıramamaları.

Bundan dolayı bilenler, hikmetle dediler ki: “İhsân ve kerem sahiplerine konuk olmak gerek.”

2260. Hâlbuki sen, öyle birisinin müridisin ki hasîsliği yüzünden kendisi gâlib değil, seni nasıl gâlib edecek?

Sana nur vermesi şöyle dursun… bilâkis kapkara bir hâle koyar.

Kendisinin nuru yok, onunla görüşüp konuşanlar nerden nurlanacak?

Bu çeşit şeyh, gözü akan ve görmeyen kişiye benzer. Gözüne ilaç çeker, ama zararlı ilaçtan başka bir şey çekemez ki.

Yoksulluk ve meşakkatte bizim hâlimiz de böyledir. Bize aldanıp da hiçbir konuk gelmez.

2265. On yıllık kıtlığı mücessem olarak görmedinse gözünü aç da bize bak!

Görünüşümüz dâvâcı adamların içi gibi gönlü kapkara, fakat dili şaşâlı!

Tanrı’dan onda ne bir korku var, ne bir eser. Fakat dâvâsı Şit’ten de ileri, Âdem’den de!

Hattâ ona, şeytan bile kendisini göstermez. Böyle olduğu hâlde o ‘Biz abdallardanız, hattâ daha ilerdeyiz’ der durur.

Kendisini adam sansınlar diye dervişlerin bir hayli sözünü çalmış çırpmıştır.

2270. Söz söylerken lâfı Bayezid’den ziyâde inceler, onu bile kusurlu bulur. Hâlbuki onun içyüzünden Yezid arlanır.

Gökyüzünün ekmeğinden, sofrasından nasîpsizdir. Hakk, önüne bir kemik bile atmamıştır.

O ise ‘Sofrayı yaydım, Hakk’ın vekîliyim, halîfe oğluyum’ diye bağırıp durmaktadır.

‘Ey aşağılık saf kişiler, gelin… gelin de ihsân ve keremimin sofrasından, kimse mânî olmaksızın yiyin’ demektedir.

Onlar da onun başına toplanırlar. Nimet ve ihsân istedikçe yalancı şeyh ‘Yarın’ der. Fakat bir türlü o yarın gelip çatmaz.

2275. Âdemoğlunun, az çok sırrı meydana çıkarabilmek için uzun zaman lâzımdır.

Tek duvarının altında define mi var, yoksa yılan, karınca, ejderhâ yuvası mı?

O yalancı şeyhin hiçbir şey olmadığı meydana çıkıncaya kadar tâlibin de ömrü tükenmiş olur; artık anlamanın ne faydası var?

Bir söz vardır; “Kendisi muhtaç dede, kime himmet ede?”

Bir gün, selâm olsun üzerine, Yüce Pîr Mevlâna’ya demişler ki: “Efendi Hazretleri, siz burada sayısız hakîkat sunuyorsunuz. Biz başka yerlere de gidiyoruz, sizin sunduklarınızın onda birini dahî işitmiyoruz. Ama orada cemaat çok, sizde ise az; bunun hikmeti nedir?” 

Hazreti Pîr şu cevabı vermiş; “Orada o kalabalığı görüyorsunuz, ama benim buradan gönderdiklerimi görmüyorsunuz. Benim cemaatim az olsun, ama has olsun.”

Nitekim, “Manavda mal çoktur, ama değeri yoktur; sarraf dükkânında da malzeme azdır ama değeri çoktur” der Hasan Dede, selâm üzerine olsun, “Hattâ sarraf dükkânı boştur” der, “Sarrafta hiçbir zîynet bulunmaz. Bir mihenk taşı bir de terâzisi vardır. Bütün mücevherlere ayar verir.”

Aslında kâmil mürşidi, sahte mürşitten ayırdedecek olan, yâni keşfedecek olan mürittir. Mürid, Hakk’ı anlamak, Hakk’ı bilmek üzere sorular sorar; mürşid de cevap verir. Fakat sahte mürşid, soruları bir yere kadar cevaplayabilir, sonrasında, ‘Hâşâ’ der, ‘Çizmenin dışına çıkma!’ Fakat kâmil mürşid, müridin her sorduğu soruya zahmetsizce cevap verir, çünkü ondan konuşan Hakk’ın kendisidir. 

Zîrâ, Hakk, bütün kâinatı yaratırken şöyle buyurmuştur: “Ben gizli bir hazine idim, bilinmeyi diledim.”

Hasan Dede, “Allah, en son varlık olarak insanı yarattı. İnsana en büyük nimet olan akılı bahşetti” diye buyurur; “İnsan, aklını güzel kullanırsa ve ben kimim, ne için yaratıldım, diye bir araştırmaya girerse, sonunda görecek ki kendi dışında hiçbir varlık yokmuş, hattâ kendinde varolan da Allah’mış. 

Bir insan kendini bilerek yaşarsa hiç hatalara düşmez. Ama bir insan kendini bilmeyerek yaşarsa ve bir de kimliğini öğrenmek için arayışa düşmezse, demek ki ona verilen o akıl boşa verilmiş, o aklı doğru yolda kullanmıyor ve ömrünü boşa zâyî ediyor demektir. 

Peygamber Efendimiz her zaman insana insanı söylemiştir. İnsanın hakîkatte ne kadar mukaddes bir varlık olduğunu, Allah’ın insan dışında olmadığını, Allah’ın insandan işlediğini ve insanla kendini kanıtladığını söylemiştir. Fakat mâlesef kendinden haberi olmayan hocalar yüzünden O’nun sözlerinin mânâsı toplumda bilinememiştir.

Çalışmak lâzım ki, İslâm oyuncak hâline gelmesin. Dışarıdan bir sürü misyoner gelip, bir takke takıyor, sakal bırakıyor, isim değiştiriyor, toplumda kendini sevdirip, insanları gericiliğe sürüklüyor. 

Bütün peygamberler İslâm’dır. Misyonerlik devri geçti, artık insanlık devri doğdu. İnsana insanı söyleyeceksin. İnsan olursa kâinata rahmettir. İkilik tohumu atanlar ne Allah katında sevilir, ne kendi peygamberleri sever.

Bizim vazîfemiz, yolcuya kendinin kim olduğunu bildirmek, kimliğinden haber vermektir. Eğer yolcu burada anlatılanlara kulak verir de kimliğini öğrenmeye ve kendini bulmaya gayret ederse, kısa zamanda kurtuluşa erer. Ama kulak vermez de yanlış yollara saparsa, hiçbir yere varamaz. Kendini bilen insan, Hakk’ı kendinde bulur, gayrıda aramaz. O, insan dışında değildir. Her zerreniz O’nunla diridir. Bizlerin tek arzusu evlâtlarımızı yücelerde görmektir, aşağılarda değil…”

Kasîde:

“Ey zavallı insan! Ölümsüz bir canın var; neden boş yere ölümden korkuyorsun? Sen, Allah’ın bir nuruna mâliksin; bu nurla sen, o daracık mezara sığabilir misin? 

Gönlünü hoş tut; âlem, sende bulunan o incinin, o ilâhî emânetin yüzünden, baştan başa altın kesildi! Gönül verdiğin o güzel varlığa benzer bir güzel nerede var; öyle bir güzeli gösterebilir misin? 

Beden, aşk ile arkadaş olunca, onunla düşüp kalkmaya başlayınca dayanamadı da, kendini fazlaca içkiye verdi! Ey hoca; neden benim bu hâlimden ürküyorsun da, bana bakıp yüzünü ekşitiyorsun? 

Renksizlik âleminde, mest olup kendinden geçmek var, şuhluk var! Ey şeyh efendi; senin gönlün neden böyle daralıyor, neden kendini gamları kederlere kaptırıyorsun? Herhâlde, senin aşktan haberin yok! 

Bu kadar kedere kapılma, bu kadar çok gam yeme! Ne zamana kadar böyle yaslara gömüleceksin? Sen, acılar çekmeye, yaslara gömülmeye lâyık değilsin! Bizim sana bağışladığımız o sevgiyi kaybetmedinse, gamı kederi bırak da, bizimle beraber ol, bizimle aynı renge boyan! 

Ey Sevgili! Verdiğin nurla, can, öyle mânevî bilgiler elde etti, öyle derin bir bilgin oldu ki… Buyur ey Efendimiz, buyur; sende ne şarap dolu kadehler var!..”

Her pazar yerinde “Yâ Rabbi, muhtaçları doyuranların her birine, verdiklerine karşılık mükâfat ihsân eyle. Yâ Rabbi, vermeyip saklayanların mallarını da telef et, onları zararlandır” diye dua eden iki meleğin dualarını, tefsîr; ve o verici kişinin Tanrı yolunda mücâhid olduğu, hevâ ve heves yolunda müsrif olmadığı.

Peygamber dedi ki: “Öğüt vermek üzere iki melek hoş bir surette nidâ ederler:

Ey Tanrı, muhtaçlara ihtiyaçları olan şeyi verenleri doyur, verdikleri her dirheme karşılık yüzbin ihsân et!

2220. Yâ Rabbi, malını esirgeyenlere de ziyân içinde ziyândan başka bir şey verme!”

Fakat nice esirgemeler vardır ki, vermeden iyidir. Tanrı malını Tanrı’nın buyurduğu yerden gayrıya verme.

Ki hadde hesaba sığmaz hazine elde edesin ve bu suretle kâfirlerle, küfrânı nimet edenlere katılmayasın.

Kâfirler; kılıçları, Mustafa’ya üstün olsun diye develer kurban ederlerdi.

Tanrı emrini, Tanrı’ya ulaşmış birisinden sor, öğren. Her gönül, Tanrı emrini anlayamaz.

2225. Yersiz ihsân, âsi bir kölenin, güyâ adâlet ediyorum, ihsânda bulunuyorum diye padişahın malını âsilere dağıtmasına benzer.

Kur’ân’da “Onların bütün ihsânları hasretten ibârettir” diye gaflet ehlini korkutan bir âyet vardır.

Şu âsinin adl ü ihsânı, onu padişahtan daha ziyâde uzaklaştırır, gözden düşürür ve ancak yüzünü kara eder.

Mekke ulularının Peygamber’e harp ederken kurban kesmeleri de, Tanrı tarafından kabul edilir ümidiyleydi.

İşte bunun için mümin tevfîke mazhâr olamamak korkusundan dâima namazda “İhdinâs sırâtel müstakîm” der.

Yüce Pîr Mevlâna, selâm olsun üzerine, der ki: “Biz su üstündeki kâseyiz sanki. Suyun üstündeki kâsenin gidişi, kâsenin buyruğuyla, dileğiyle değildir; suyun buyruğuyladır, suyun dileğiyle.”

Ve Fihî Mâ-Fîh’de şöyle buyurur: “Ehli olmayana güzelliği göstermek zulümdür; o, yalnız ehline gösterilir. ‘Hikmeti, ehli olmayana vermeyin, verirseniz hikmete zulmetmiş olursunuz; fakat ehlinden de saklamayın, ehil olanlara zulmedersiniz’ buyrulmuştur.”

Beyit:

“A gerçekler padişahı, benim gibi bir münâfık gördün mü sen? Dirilerinle diriyim, ölülerinle ölüyüm ben.”

Kur’ân-ı Kerîm’de buyrulur ki: “Size bir yara değdiyse o kavim de tıpkı sizin gibi yaralandı. Bu günler, öyle günler ki onları insanlar arasında nöbetle döndürür dururuz. Böylece de Allah, bilgisini, inananlara açıklar, içinizden şehitler edinir ve Allah zâlimleri sevmez.” (Âl-i İmrân, 140)

Hazreti Pîr yine şöyle buyurur: “Müminin kulağı, vahyimizi kavrar, beller… Öyle kulak, insanı Hakk’a davet edenin eşidir, arkadaşıdır. Âdetâ çocuğun kulağına benzer; anasının sözleriyle dolar da söze başlar, konuşur. Çocukta anlayan bir kulak olmazsa anasının sözünü duymaz, dilsiz olur. Aşkın beşle, altıyla işi yoktur. Onun maksadı, ancak sevgilinin kendisini çekmesidir. Belki bundan sonra bir izin gelir de söylenmesi lâzım olan sırlar söylenir. Bu ince ve gizli kinâyelerden daha açık, daha anlayışlı bir tarzda anlatılır. Sır, ancak sırrı bilenle eşittir. Sır, onu inkâr eden kişinin kulağına söylenmez. Fakat Allah’dan davet etme emri gelince artık halkın kabul edip etmemesiyle ne işimiz var?..”

Nitekim Hazreti Ali Efendimizin de, selâm üzerine olsun, şöyle bir nasihati vardır bizlere… “Kalbini öğütle dirilt, zâhitlikle öldür; tam inançla kuvvetlendir; hikmetle aydınlat.”

“Bir kişi Hazreti Muhammed’in izinden yürür, kabı ölçüsünde O’nun gibi hizmet sunmaya gayret gösterirse, O’ndan koku yansıtır. İnsanlık kokmaya başlar” der Hasan Dede, selâm olsun üzerine, “Gösteriş ve menfaat uğruna yapılan yardımlar geçersizdir. Kişi herkesi, hatta kendini kandırabilir ama Hakk’ı kandıramaz. Çünkü Hakk her şeye vâkıftır. O, her şeyi görür, çünkü kâinat O’nundur, kâinatla görür. Küçük akıllar ancak kendilerini kandırmış olurlar.”

‘İşte bunun için mümin tevfîke mazhâr olamamak korkusundan dâima namazda ‘İhdinâs sırâtel müstakîm’ der.’

Adâlet, her şeyi lâyık olduğu yere koymaktadır.

Rubaî:

“Hakîkat erinin bu âlemde bir nişânı olsaydı, hatıra gelen bütün ilâhî remizlere tercümân olurdu. 

Ovada uçan kuşlar, o âleme yol bulsalardı, her kuşun kanadından bütün müşküller halledilirdi. 

Herkes aşk pazarına gelemez; gelebilseydi her taşın dibinde binlerce kervan görünürdü.”