Etiket: Veled Çelebi İzbudak

İsa dinini mahva çalışan diğer bir Yahudi padişahının hikâyesi…

740. İsa kavminin dinini mahvetmek için aynı Yahudi’nin neslinden diğer bir padişah meydana çıktı.

741. Bu diğer padişahın meydana çıkışını haber almak istersen “Vessemâi zât’ül-buruc” sûresini oku.

742. Birinci padişahtan doğan kötü âdete bu padişah da ayak uydurdu.

* Bil ki o çeşit sitem ve zulümlerden bu, ne yaparsa Tanrı, günâhını, artıksız, eksiksiz ilk zâlimden sonra, arar.

743. Kim fenâ bir âdet koyarsa ona her an lânet gider durur.

744. İyiler gittler, güzel usûl ve âdetleri kaldı; kötü adamlardan da zulümler ve lânetler!

745. Kıyâmete kadar o kötülerin cinsinden kim vücuda gelse yüzü o kötülüğedir.

746. Bu tatlı suyla tuzlu su; damar damardır. Halk arasında sûr üfürülünceye dek birbirine karışmadan böylece gider durur.

747. İyilere tatlı su miras kaldı. O ne mirasdır? “Evrensel Kitap” mirası.

748. Dikkat edersen görür anlarsın ki tâliplerin dileği peygamberlik cevherinin şûleleridir, o şûleleri dilerler.

749. Şûleler, mücevherlere tâbî olarak parıldar ve dönerler. Şûle, nerden çıkyorsa, madeni nerdeyse oraya gider.

750. Güneş, bir burçtan bir burca gidip durduğundan pencereye vuran ziyâsı da evin etrafında döner dolaşır.

741. beyitte, Hazreti Mevlâna’nın işaret ettiği Burûc sûresinde şöyle buyrulmaktadır:

“Burçlar sahibi gökyüzüne and olsun; söz verilen güne and olsun; tanığa ve tanıklık edilene and olsun; Uhdud’un Ashâb’ı kahroldu; o şiddetli ateşin sahipleri; hani onlar, onun başında oturmuşlardı; inananlara yaptıkları zulmü izliyorlardı; bunu, mutlak üstün olan ve övgüye değer yegâne varlık olan Allah’a iman edenleri cezalandırmak için yapıyorlardı; o Allah ki, göklerin ve yerin mülkü yalnızca O’na aittir, Allah her şeye tanıktır; inanan erkeklere ve kadınlara zulüm edip, sonra da tövbe etmeyenler için cehennem azâbı vardır, onlar için yakıcı azâb vardır; inanan ve salihâtı yapanlar için, içinden nehirler akan cennetler vardır, işte bu, büyük kurtuluştur; Rabb’inin yakalaması kesinlikle çok şiddetlidir; kuşkusuz başlatan ve tekrarlayan O’dur; O, çok bağışlayandır, çok sevendir; şânı yüce Arş’ın sahibidir; dilediğini yapandır; o orduların haberi sana gelmedi mi? Firavun ve Semud’un; doğrusu gerçeği yalanlayan nankörler, hâlâ bir yalanlama içindedirler; Allah, onları arkalarından kuşatmıştır; bilâkis, o şânı yüce şerefli bir Kur’an’dır; Levh-i Mahfûz’dadır.”

Abdülbâki Gölpınarlı, bu beyitle ilgili olarak şu yorumları yapar:

“Bedîuz-zaman Furûzanfer, Salebî’nin ‘Kasas’ül-Enbiyâ’ isimli eserinde kayıtlı olan şu hikâyeyi anlatıyor ki hülâsâsını veriyoruz: 

Bir adam, İsa Peygamberin dinindedir; Yahudi beyi onu, Yahudi olmazsa ateşe atmakla korkutur. Adam kabul etmeyince onu da, onun gibi direnenlerden onikibin kişiyi de yaktırdığı ateşe attırır. Bu rivâyete göre bir günde yetmişyedi kişiyi attırırsa da ateşin yandığı hendek dolunca yalımlar dışarıya vurur, kâfirleri de yakar, yalnız adı Zû-Nuvâs olan o Yahudi beyi kurtulur. Bu arada İsa dinine girmiş olan bir kadını da, dininden dönmezse yakacaklarını söyleyerek tehdîd ederler. Dininden dönmeyince de önce ilk oğlunu, sonra ortancasını ateşe atarlar. Kadın direnmekte devam edince süt emer çocuğunu kucağından kapıp ateşe atacakları sırada kadın, dininden dönmeyi kurarken çocuk dile gelir; ana der, sen gerçek dindesin, dönme. Kadın bu olağanüstü olayı görüp duyunca dininde sebât eder. Önce çocuğunu, sonra kendisini ateşe atıp yakarlar.

Burûc sûresinde böyle bir olaydan bahsedilmektedir ki, bunlar hakkında çeşitli rivâyetler yapılmıştır; ateşe attıran emîr, Yusuf Zû-Nûvas’tır.”

Hazreti Mevlâna, “Ey gama, kedere dalmış adam! Azar azar ateşe nur serp ki ateşin nura dönsün. Yâ Rabbi, sen de o tertemiz suyu serp de âlemin şu ateşi tamamıyla nur olsun. Denizin suyu hep fermân altındadır; yâ Rabbi su da senindir, ateş de! Sen istersen ateş, lâtif su olur; dilemezsen su bile ateş kesilir” diye buyurur.

“Bir kişi, kendisini imansızlığa, sapıklığa götüren akıldan, fikirden kurtulunca birçok menziller aşar, mest olur. Kendinden, kendi varlığından vazgeçer” der Hasan Dede, “Benlik ve kendine tapmak kötü bir huydur, hoşa gitmez bir hâldir. Neuzübillah, bu hâle düşünce insanlık elden gider de kişinin imanı bile kendisine inkâr kesilir. İnsanın kendinde olmaksızın, yani kendi benliğinden geçerek, Allah ile yaptığı her amel ve hizmet hoştur, güzeldir.”

Nitekim, İmam Ali Efendimiz de buyurur, der ki: “Bil ki her işin bir bitkisi vardır; her bitki, köke muhtaçtır; çeşitli sulara muhtaçtır. Hangi bitki iyi suyla sulanırsa iyi boy atar, meyvesi tatlı olur. Sulanması kötü olanın boy atması da kötüdür, meyvesi da acı.”

Hazreti Mevlâna, “İyilere tatlı su miras kaldı. O ne mirasdır? ‘Evrensel Kitap’ mirası” diye buyururken Fâtır sûresinin 32. âyetine işâret etmektedir ki, âyette, Yüce Allah, Hazreti Muhammed’in dilinden şöyle seslenir:

“Sonra kitabı, kullarımızdan seçtiklerimize miras bıraktık; derken onlardan nefsine zulmeden var ve onlardan mûtedil hareket eden var ve onlardan, hayırlarda herkesten ileri giden var Allah’ın izniyle; işte bu, pek büyük bir lütûf ve ihsândır.”

Hazreti Şems-i Tebrizî de şöyle bir dil sarfeder ve der ki: “Bilginin biri bir gün uykudan uyandı. Eşya, kitap her nesi varsa attı. İnliyor, ağlıyor ve şöyle söylüyordu: Ömrümüzü mürşitlerden ayrı yaşamak, onlardan kaçınmakla tükettik. Allah kitabını arkamızda bıraktık. Ulu Allah bizden ömrümüzü nelerle tüketmiş olduğumuzu sorunca ne cevap vereceğiz? Gözümüzle ne gördüğümüzü, kulağımızla ne işittiğimizi, kalbimizden ne gibi düşünceler geçirdiğimizi soracaklar… Bilginin burada Allah kitabı demekten maksadı Kur’an değildir. Yol gösteren adam yâni Mürşid’dir. Allah kitabı odur, âyet odur, sûre odur. O âyet içinde âyetler vardır. Bu açık Kur’an’da, bu açık kitapta neler yok…”

Nitekim, daima insana insanı söyleyen mürşidimiz Hasan Dede, bir şiirinde ‘Evrensel Kitab’ın sırrını dile getirirken şöyle seslenir bizlere…

Şiir:

“Altıbinaltıyüzaltmışaltı âyet ile, 

Kitap olmuş Kur’an-ı Kerim. 

Söz Kur’an’da, özü sensin, 

Ey güzel insan Efendim! 

Ol âyeti beyânatla örülmüş, 

Acep bir muamma cansın, 

Ey insan Efendim! 

Bu mazhârı gören göze hayranım, 

Fark edeli beri mest oldu canım, 

Hep bütün Kur’an’dır benim seyrânım, 

Ne et, ne kemik, ne de kansın, 

Ey insan Efendim! 

Nurdan kılıf giyip meydana çıktın, 

Kendi gözün ile kendine baktın, 

Dede der ki ezel ebed Mutlak’tın, 

Bildim ki hep varlık sensin,

Ey insan Efendim!..

Allah’a hiç güçlük yoktur. Yeter ki insanda iman olsun, inanç olsun, sevgi olsun. Yetmiş iki dilden konuşan O’dur. İnsan aradığı ‘Kudret Sahibi’ni kendinde bulmalıdır. Biz bir aynayız. Allah’ın en büyük mucizesi sizlersiniz, insandır…”

Mustafa salâvâtullahi aleyhin İncil’de anılan iyi vasıflarını ululamaları.

727. İncil’de Mustafa’nın, o peygamberler başının, o sefâ denizinin adı vardı.

728. Sıfatları, şekli, savaşı, oruç tutuşu ve yiyişi anılmıştı. 

729. Hıristiyan tâifesi, o da, o hitâba geldikleri zaman sevab için,

730. Yüce adı öperler, lâtif vasfa yüz sürerlerdi.

731. Bu söylediğimiz fitne esnâsında o tâife, fitneden, kargaşalıktan emîndiler.

732. Onlar, o emîrlerin ve vezirin şerlerinden emîn olup Ahmed adının sığınağında korunmuşlardı.

733. Onların nesli de çoğaldı. Ahmed’in nuru, bunlara yardım etti, yâr oldu.

734. Hıristiyanlardan, Ahmed adını hor tutan diğer fırka,

735. Fitnelerden ve o tedbîri de şom, fitnesi de şom vezir yüzünden hor ve kıymetsiz bir hâle geldi.

736. Mânâları ters, sözleri aykırı tomarlara uymalarından dolayı dinleri de müşevveş bir hâle geldi, hükümleri de!

737. Ahmed’in adı böyle yardım ederse acaba nuru nasıl korur?

738. Ahmed adı sağlam bir kale olunca o emîn ruhun zâtı, nice olur?

739. Vezirin belâsı yüzünden yoldan çıkmış olan o nasîhat kabul etmez padişahtan sonra.

Kur’an-ı Kerim’de Saff sûresinin 4. âyetinde, “Şüphe yok ki Allah, kendi yolunda, yan yana, kurşunla kenetlenip kurulmuş bir duvar gibi saf kurarak savaşanları sever” diye buyrulmaktadır.

Bir şiirinde,

“Yâ Ahmedi Muhammed,

Ereyim visâline vecd ile,

Göreyim cemâlini zevk ile,

Cümle aşıklarda şevk ile,

Güzel adını işiteyim…” diye seslenen Hasan Dede, bizlere şu bilgileri sunar…

“Allah bütün güzelliklerini Peygamberler ile insanlara sundu ve hepsi Hazreti Muhammed’in nuruyla geldiler bu âleme ve insanlığa ışık tuttular, karanlıkları kaldırarak insanları aydınlığa götürmeye çalıştılar, birliğe, kardeşliğe davet ettiler. Hiçbiri insanlara kötülük yapmadı. Peygamberlerin hepsi aynı yerden bilgiler sundular ve insanların sırtlarından yüklerini aldılar, onları doğru yola sevk ettiler. 

Hüdâvendigâr Mevlâna, dinleri ve Peygamberleri birleyerek, ‘İbâdet şekillerinde fark var, ama amacımız bir, hepimiz aynı Allah’a koşmaktayız. Peygamberlere gelince, bütün peygamberler Ahmed’dir. Hepsi benim sevgilim Muhammed’den bahsettiler’ der. 

‘Ahmed’ ismi, İsa Ruhullah tarafından Hazreti Muhammed’e verilmiştir. İsa Ruhullah, Matheus’un İncil’inde demiştir ki: ‘Benden sonra bir prens gelecek bu âleme, ismi: Ahmed. Ona kim yetişirse benim selâmımı söylesin ve beni onun ümmetinden saysın.’ Yâni İsa daha hayattayken Resulallah’a biâd etmiştir.

Ve Cenab-ı Allah, Kur’an-ı Kerim’de, Hazreti Muhammed’in dilinden, Saff sûresinin 6. âyetinde, ‘Hatırla ki; Meryem oğlu İsa: ‘Ey İsrailoğulları! Ben size Allah’ın elçisiyim, benden önce gelen Tevrat’ı doğrulayıcı ve benden sonra gelecek Ahmed adında bir Peygamberi de müjdeleyici olarak geldim’ demişti’ diye buyurarak Hazreti İsa’yı tasdiklemiştir. 

Allah, en güzel tecellîsini Hazreti Muhammed’den göstermiştir. Onda kemâlâtını tamamlamıştır. Onun ışığı herkesi çevreler, çünkü o, ayırım yapmaksızın her varlığa ışık verir. Hazreti Muhammed hiçbir söze ve mânâya sığmayacak kadar yücedir. O her türlü hayalin ve idrâkin üzerinde bir mânâya sahiptir. 

Sonuç itibâriyle, Hazreti Muhammed’in bendesi ve, ‘Ben yaşadığım müddetçe Muhammed Muhtârın ayağının tozuyum; eseri Kur’an-ı Kerim’in kölesiyim’ diye buyuran yüce Pîr Hüdâvendigâr Mevlâna, din misyonerliği yapmamıştır. Bizler de yapmıyoruz. 

Toplumun böyle cahil kalmasının sebebine gelince… Ne peygamberlerini ne de bir büyük velîyi öğrenmediler. Onlardan ders almadılar. Kendi akıllarından, kendi benliklerinden, nefslerinden ders aldılar. Toplum, yanlış yerden beslendiği için ikiliklerde, kavgalarda yaşamlarını sürdürdü. Akıl sahipleri nefs sahipleriyle temas kura kura, dünya bir madde dünyası haline geldi. 

Çalışmak lazım ki, İslâm oyuncak hâline gelmesin. Dışarıdan bir sürü misyoner gelip, bir takke takıyor, sakal bırakıyor, isim değiştiriyor, toplumda kendini sevdirip, insanları gericiliğe sürüklüyor. 

Bütün Peygamberler İslâm’dır. Misyonerlik devri geçti, artık insanlık devri doğdu. İnsana, insanı söylemek gerek. İnsan olursa kâinata rahmettir. İkilik tohumu atanlardan ne Allah ne de Peygamberleri hoşnut olur.

İki cihanın bütün güzelliği, Peygamber Efendimiz, olduğu gibi, Cenab- ı Allah’ın kulluk kapısı da Ahmed, Mahmud, Muhammed isimleriyle açılır. Hazreti Muhammed’e ümmet olmadan Allah’a kulluk olunmaz. Cenab-ı Hakk, yarattığı kulunu inkâr etmez ama, böyle bir kişinin de huzura varmaya gücü takâti olmaz.”

Şeyh Gâlib Hazretleri bir methîyesinde Hazreti Muhammed Efendimizi şu sözleriyle metheder ve der ki… 

“Ey Allah’ın Resûlü! Ey soyu pak Sultan! Ey kutlu Efendimiz! 

Sana, Peygamberler zincirinin en baş halkası ve o kutlu kâfilenin serdârı, desem çok mu?

Soy bakımından da, beşerî vasıfların, başından beri süzüle süzüle saflaşmış ve kemâl noktasında seni bulmuştur. 

Ey iki âlemin Sultanı! Ey şânı yüce Sultan! 

Şüphesiz ki senin hükümrânlığın iki cihanı da kaplar, iki âlemde de bâkîdir.

Sana sığınan çaresizlere bu dünyada da el uzatırsın, o âlemde de. 

Yetimin başı ilk senin kutlu zamanında okşandı, yoksulun beli senin devrinde doğruldu ve kadının da bir insan olduğu ancak o saadet asrında hatırlandı. 

Ey benim adı güzel kendi güzel Efendim! 

Ey Ahmed, Ey Mahmud ve ey Muhammed! 

Sen bizim desteğimiz, dayanağımız, sultanımızsın. 

Gözlerin bir kurtarıcı ümidiyle yollara dikileceği o korkulu günde, kutlu ayağın mahşer meydanını şereflendirdiğinde duyulacak tek gülbang senin gülbangındır. 

Değil mi ki sen, âlemlere rahmet olarak gönderildin, o rahmetten bizleri de mahrûm eyleme. 

Ey yüce Efendim! 

Sen Ahmed’sin, Sen Mahmud’sun, Sen Muhammed’sin. 

Sen Hakk’ın tâyin ettiği, desteklediği sultanımızsın bizim.” 

Mevlâna’mızın buyurduğu üzere, ‘Ahmed’in adı böyle yardım ederse acaba nuru nasıl korur? Ahmed adı sağlam bir kale olunca o emîn ruhun zâtı, nice olur?..’

Cenab-ı Allah, o güzel Ahmedi Muhammed’in emîn ve saf aşıklarından olmayı nâsib eylesin…

Bütün peygamberler doğrudur. “Tanrı peygamberlerini birbirinden ayırt etmeyiz.”

678. Bir yerde on tane çırağ bulundurulsa görünüşte her biri, öbüründen ayrıdır.

679. Nuruna yüz çevirirsen şüphesiz ki birinin nurunu öbürlerinden ayırt etmeye imkân yoktur.

680. Yüz tane elma, yüz tane ayva saysan her biri ayrı ayrıdır. Onları sıkarsan yüz kalmaz, hepsi bir olur.

681. Mânâlarda taksîm ve sayı yoktur, ayırma, birleştirme olmaz.

682. Dostun, dostlarla birliği hoştur. Mânâ ayağını tut, suret serkeştir.

683. Serkeş sureti, eziyetle eritip mahveyle ki onun altında define gibi olan vahdeti göresin.

684. Eğer sen eritmezsen Tanrı’nın inâyetleri, esâsen onu eritir. Hayy… gönlüm kulu kölesi olsun onun!

685. O, hem gönüllere kendini gösterir, hem de dervişin hırkasını diker.

686. Hepimiz yayılmıştık ve bir cevherdik. Orada başsız ve ayaksızdık,

687. Güneş gibi bir cevherdik, düğümsüz ve saftık… su gibi.

688. O güzel ve lâtif bir surete gelince kale burçlarının gölgesi gibi sayı meydana çıktı.

689. Mancınıkla burçları yıkın ki bu bölüğün arasından ayrılık kalksın.

690. Mutlaka ben bunu açar, anlatırdım, fakat bir fikir bile sürçmesin, bundan korkarım.

691. Nükteler keskin bir çelik kılıç gibidir. Eğer kalkanın yoksa gerisin geriye kaç!

692. Kalkansız bu elmasın karşısına gelme. Çünkü kılıca, kesmekten usanç gelmez.

693. Ben bu sebepten kılıcı kına koydum. Ters okuyan birisi, aykırı mânâ vermesin.

694. Hikâyeyi tamamlamaya, doğrular topluluğunun vefâkârlığından bahse geldik.

695. O reisin ölümünden sonra kalktılar, yerine bir vekîl istemeye giriştiler.

Hazreti Mevlâna’nın gönül sakîsi Hazreti Şems de, “Üzümler gibi hepimiz bağda kalabalık görünürüz ama tavada hepimiz biriz. Sayı ortadan kalkar, pekmez oluruz” diye buyurur.

Hasan Dede, “10 yazarsın 1 çıkar öne, 100 yazarsın 1 çıkar öne, 1000 yazarsın yine 1 çıkar öne” der ve önemli olanın, insanın o ‘1’i bulması olduğunu, 1’i bulanın hepsini bulmuş olacağını dile getirir ve şöyle devam eder: “Misâl olarak önünde 1000 tane mum var diyelim, sen kendindeki mumu ister baştaki mumdan, ister sondaki mumun ışığından yak; ama bunun için gerilere gitmeye gerek yok, sana yakın olan mumun ışığından yakman daha doğru olur, mantıklı olan budur; çünkü onlar sayıda fazla görünseler bile onların ışıkları yine o 1’dendir.”

Ve Mevlâna’nın 682. beyitte, “Mânâ ayağını tut, suret serkeştir” diye buyurduğu üzere, Hasan Dede de bir şiirinde,

“Mânâ âleminde yoktur hiç suret, 

Vuslata erince kalır tek hayret. 

Canlının cansızın taptıkları Hakk, 

Tek bir gâye vardır Hakk’a ulaşmak” diye seslenir.

683. beyitte Mevlâna, “Serkeş sureti, eziyetle eritip mahveyle ki onun altında define gibi olan vahdeti göresin” diyor.

Hasan Dede şöyle bir hikâye anlatır…

“Peygamber Efendimiz iki günde bir lokma yerdi, yâni fazla yemeye içmeye düşkün değildi. Hattâ zayıflığından dolayı elbisesi üzerinde düzgün durmadığı için karnına taş bağlardı. 

Hüdâvendigâr Mevlâna ise, üç günde bir lokma yerdi. O da bir gün boy abdesti alırken bedenine bakıyor, bedeninde zayıflıktan bütün kaburga kemikleri bir bir görünüyor; hemen içinden bir ses geliyor, ‘Ah benim Efendim, hem beni çok seviyorsun, hem de sana verdiğim emâneti bak ne hâle getiriyorsun.’ 

İşte Mevlâna, içinden seslenen Rabbine şu cevabı veriyor: ‘Eğer ben bu emâneti bu hâle getirmemiş olsaydım, seni apaçık göremeyecektim’…”

Bir diğer hikâyede de…

“Bir gün Sultan Veled Hazretleri, Allah’ın cemâlini görmek istiyor ve babasının huzuruna çıkıyor. 

Mevlâna, ona, ‘Eğer benim dediklerimi yaparsan onbeş güne kadar Allah’ın o güzel cemâlini görebilirsin’ diyor. 

Sultan Veled Hazretleri de, ‘Emrine tâbîyim baba’ diye cevaplıyor. 

Mevlana, oğluna, ‘Onbeş gün yemeden içmeden arınacaksın ve hep beni düşüneceksin. Gün boyunca biraz su ve bir lokma ekmek yiyeceksin’ diye nasîhat ediyor.

Böylece Sultan Veled, hâlvete giriyor; fakat daha birinci günde dönüp babasına, ‘Yâ babacığım, aklımı devamlı sende tutamıyorum, aklım bir dakika içinde sayısız yere gidiyor, bu iş nasıl olacak?’ diye soruyor.

Mevlâna, ‘Gayret et evlâd’ diyor. 

Sultan Veled, yine dönüyor hâlvete, günlerce uğraşıyor, bir gün, iki gün, üç gün derken vücudu gıdadan kesilince tamamen teslîmiyet hâline bürünüyor ve aklı artık bin yere gidemiyor, bir noktada sükût buluyor. 

Sultan Veled, babası ve aynı zamanda mürşidi olan Mevlâna’nın cemâline odaklanıyor ve bir gece perde kalkıyor. O yüzün ardında, kelimelerle anlatılamayacak kadar nâmütenâhî güzellikte bir cemâl görünüyor. Çilehânede bir ‘Allah’ bağırıyor ve koşup babasının huzuruna geliyor. 

Mevlâna da o esnâda tefekkür hâlinde… 

Hemen babasının boynuna sarılıyor, ayaklarına secdeye kapanıyor. Mevlâna, oğlunun başını okşuyor ve ona, ‘Mestûr et’ yâni ‘Sır et’ diye buyuruyor.”

‘Hayy… gönlüm kulu kölesi olsun onun!.. O, hem gönüllere kendini gösterir, hem de dervişin hırkasını diker.’

Ve ne güzel buyurur… “Ey ayıp ve âr hırkasını giyinen donmuş, üşümüş aşık sen can korkusuyla candan kaçıyorsun. Irmağı gördün ya… Testideki suyu ırmağa döküver. Su, hiç ırmaktan kaçar, çekinir mi? Testideki su, ırmağa döküldü mü ırmakta mahvolur, ırmak kesilir. Vasfı yok olur da zâtı kalır… Artık bundan böyle ne kaybolur, ne kötüleşir, pislenir!..”

Şiir:

“Ezelden aşkınla ben yâne geldim, 

Cemâlin şem’ine pervâne geldim. 

Koy beni yatayım şeyh eşiğinde, 

Şu tatlı canımı kurbana geldim. 

Nefsin kal’asını tevhiddir yıkan, 

Esmâ kuvvetiyle meydâne geldim. 

Aşıkların didârın gördüm düşümde, 

Kalmadı tâkatim divâne geldim…”

Vezirin hâlvette kendini öldürmesi.

662. Ondan sonra daha kırk gün kapısını kapadı. Kendisini öldürüp varlığından kurtuldu.

663. Halk onun ölümünü haber alınca kabrinin üstü kıyâmet yerine döndü.

664. Bir hayli halk onun yasıyla saçlarını yolarak, elbiselerini yırtarak mezarı üstüne yığıldı.

665. Arap’tan, Türk’ten, Rum’dan, Kürt’ten oraya toplananların sayısını da ancak Tanrı bilir.

666. Mezarının toprağını başlarına serptiler. Onun derdini yerinde ve dertlerine dermân gördüler.

667. Bir ay ahâli, mezarı üstünde gözlerinden kanlı yaşlara yol verdiler. Onun ayrılığı derdinden padişahlar da, büyükler de, küçükler de ah ü figân ediyorlardı.

İsa Aleyhhiselâm ümmetinin emîrlere “İçinizde velîaht kimdir?” diye sorması.

668. Bir ay sonra halk dedi ki: “Ey ulular! Siz beylerden o vezirin makâmına oturacak kimdir.

669. Ki biz o zâtı, vezirin yerine imam ve muktedâ tanıyalım. Elimizi de, eteğimizi de onun eline teslim edelim.

670. Mâdemki güneş battı ve bizim gönlümüzü dağladı, onun yerine çırağ yakmaktan başka çâremiz yok.

671. Sevgili, göz önünden kayboldu mu, onun visâlinden mahrûm kaldık mı, yerine birisinin vekîl olması, birisinin bize yâdigâr kalması gerekir.

672. Gül mevsimi geçip gülşen harâb olunca gül kokusunu nereden alalım? Gülsuyundan!

673. Ulu Tanrı açıkça meydanda olmadığından, bu peygamberler Hakk’ın vekilleridir.

674. Hayır, yanlış söyledim. Vekîl ile vekîl edeni iki sanırsan hatadır, iyi bir şey değil.

675. Sen surete taptıkça ikidir. Suretten kurtulana göre ise birdir.

676. Surete bakarsan gözün ikidir. Sen onun nuruna bak ki o birdir.

677. Bir adam, gözün nuruna bakarsa iki gözün nuru, birbirinden ayırt edilemez.

Yüce Pîr Hazreti Mevlâna’nın şu kasîdesine kulak verelim, bakın ne güzel sesleniyor bizlere…

“Ey bir yerde duramayan, dinlenme nedir bilmeyen rüzgârımız! Güle bizden haber götür de söyle; ‘Gül bahçesinden kaçıp şekerle dost olan gül, nasıl oldu da yurdundan, anandan, babandan, kardeşlerinden arkadaşlarından ve sana gönül veren, senin için feryâd edip duran bülbülden ayrıldın geldin, şekere karıştın, ‘gülbeşeker’ tatlısı oldun?’

Ey gül!.. Neden şekere karıştın? Aslında sen, kendin şekersin, şeker gibi tatlısın, hoşsun. Şeker olduğun için, herkesten çok sen, şekere lâyıksın ama, neden gül bahçesine karşı vefâsızlıkta bulundun? Şeker de, gül de hoş, fakat vefâlı olmak her ikisinden de hoş, her ikisinden de tatlı. 

Ey gül!.. Mâdem ki bahçeden ayrıldın gittin, sana bir iki sözüm var: O güzel yanağını şekerin yanağına koy da şekerden tat al, şeker gibi ol, şekere de bahçeden alıp götürdüğün hoş kokunu ver! O da gül gibi olsun. Ayrılığı göze aldın ama, bu ayrılıkta kazancın da var. Sen şekerin içine girdiğin için gül olarak oradan oraya götürülmekten, yolculuğun cefâsından, solup pörsümekten, yerlere atılmaktan, çiğnenmekten kurtuldun. 

Şimdi ‘gülbeşeker’ tatlısı oldun ya, seni yiyenlere gönül gıdasısın, göz nurusun. Bu yüzden artık gülden gönlünü çek; o nerede, bu nerede? 

Sen bahçede dikenle beraber oturuyorsun. Akıl gibi cana yakın idin, insana karıştın. Şekerle beraber iken şimdi insanla beraber oldun. Nur oldun. Haydi şimdi de şu günâhlarla kirlenmiş yeryüzünden gökyüzüne yüksel menzil menzil, konak konak da onunla mânen buluşma yerine kadar yürü!..

Ey gül!.. Sen şimdi dünyaya yukarıdan bakıyorsun da, dünyadaki acaip hâlleri gördüğün için dünyaya gülüyorsun. O yüzden elbiselerini yırtıyorsun. Ey kızıl kaftanlı, güçlü, kuvvetli yiğit er, ben senin hayranınım! 

Güller, ‘Kim mânen Hakk’a uluşmak için merdiven isterse, belânın, ızdırabın bir merdiven olduğunu bilsin de, başına gelenlerden şikâyet etmesin! Belâlardan korkmasın, canını belâlara atsın!’ diye nârâlar atarak, uçuşup saçılarak gökyüzünden gül bahçelerine yağmada.

Kendine gel de, şu kabtan, gülsuyu çıkaran ustanın testisinden bir yolunu bulup ter gibi sız, o hapsedilmiş kabtan, bir ruh gibi kaç, kurtul. 

Ne de tâlihliymişsiniz, ne de bahtınız yârmış! Benziniz gül gibi kıpkırmızı. Biz de sizin gibiydik, ruh olduk, kurtulduk. Haydi siz de ruh olun, bu kirli yeryüzünden kurtulun. 

Gülbeşekerden maksadımız, Hakk’ın lütfûyla bizim varlığımızdır. Varlığımız sanki demir kırıntısı, Hakk’ın lütfû ise mıknatıs!.. 

Akıl da aynadır. Demirden ayna yapan aynacı, onu parlatmak, ayna haline getirmek için ona çok eziyet etmededir de, bu yüzden olacak, ayna bizi istemiyor, bize gelmiyor, hep biz onu elimize alıyor, ona bakıyoruz. O bize şunları söylüyor ama, kulaklarımız gaflet pamuğu ile tıkalı olduğu için duyamıyoruz: ‘Ey insanlar, ben sizi sizsiz isterim.’

Vezirin, hâlveti terk etmede müridleri ümitsiz bırakması.

643. Vezir içerden seslendi: “Ey müridler, benden size şu mâlum olsun.

644. Ki İsa bana ‘Hep yakınlarından, arkadaşlarından ayrıl, tek ol,

645. Yüzünü duvara çevirip yalnızca otur, kendi varlığından da hâlveti ihtiyâr et’ diye vahyetti.

646. Bundan sonra konuşmaya izin yok, bundan sonra dedikodu ile işim yok.

647. Dostlar elvedâ! Ben öldüm, yükümü dördüncü göğe ilettim.

648. Bu suretle de ateşe mensûb feleğin altında zahmet ve meşakkatler içinde yanmayalım!

649. Bundan sonra dördüncü kat gök üstünde, İsa’nın yanında oturacağım.”

Hazreti Mevlâna, bir kasîdesinde şöyle buyuruyor…

“Sağdan, soldan çekiştirmeler, ayıplamalar duyulsa bile gönlünü bir güzele kaptırmış olan kişi aşkından dönmez! 

Aşk yüzünden kınanmak, ayıplanmak nasıl bir âdet ise, aşığın kulağının sağır olması da bir âdettir. 

Aşk uğrunda iki dünyanın yıkılması, virân olması; aslında mâmur olmaktır, yeniden yapılmak, meydana gelmektir. Aşk uğrunda, aşk yolunda bütün faydalardan vazgeçmekte fayda vardır! 

Hazreti İsa dördüncü kat gökten, ‘Haydi ey aşıklar, elinizi, ağzınızı yıkayınız! Gök sofrası kuruluyor. Mânevî yemekler yeme zamanı geldi!’ diye bağırıyor.

Yürü! Yokluk meyhânesinde sevgiliye karşı yok ol! Nerede iki sarhoş varsa, orada kavga ve gürültü vardır. 

Sen şeytanların bulunduğu yere, ‘Yardım, yardım!’ diye gelip giriyorsun. Aklını başına al da yardımı Allah’tan iste! 

Buradakilerin hepsi de insan şeklinde birer şeytan, birer ifrittir. 

O kadar çok mânâ şarabı iç ki, mest olasın da dedikodudan kurtulasın. Sen aşık değil misin? Aşk da bir meyhâne değil mi?..”

Hasan Dede de bir şiirinde şöyle seslenir bizlere…

“Feleğin çarkında meyhâne açtık, 

Bütün aşıklara dâvetimiz var, 

Gerçekleri seçmeye niyetimiz var. 

Aşık olan bu dâvete gelmeli, 

Birer mey de çarkımızdan almalı, 

Kabtan kaba konup daim kalmalı, 

Görmeli nice bin suretimiz var. 

Ya mekân var, ya Hüdâ var denecek, 

Orda yalancının mumu sönecek, 

Alnına bir damga vurulup geri dönecek, 

Şimdi böyle bir gayretimiz var. 

Ömür tamam olup vakit dolunca, 

Ecel kapımızı çalmaya gelir, 

Elinde kaderin verdiği fermân, 

Bir can borcumuz var almaya gelir. 

Hakk’tan gelen fermâna bir şey söylenmez, 

Mâdem sonu yalan minnet eylenmez, 

Hem de daha can kalıp da eğlenmez, 

Köhne kafesinden almaya gelir…”

“Ben ölürsem siz beni geri getirin, ölü bedenimi sevgilime teslim edin! Eğer o solmuş dudaklarıma bir öpücük kondurur, ben de hemen dirilirsem buna hayret etmeyin!” Mevlâna

610. Biz yoktuk, mücâdelemiz de yoktu. Senin lütfûn bizim söylenmemiş sırlarımızı da işitiyordu.

611. Nakış, nakkaşın ve kaleminin huzurunda ana karnındaki çocuk gibi âciz ve eli bağlıdır.

612. Kudret huzurunda bütün âlem mahlûkları, iğne önünde gergef gibi âcizdir.

613. Kudret gergefe bazen şeytan resmi, bazen de insan resmi işler; gâh neşe, gâh keder nakşeder.

614. Gergefin eli yok ki onu def için kımıldatsın; dili yok ki fayda, zarar husûsunda ses çıkarsın.

615. Sen beytin tefsîrini Kurân’dan oku Tanrı ‘Attığın zaman sen atmadın’ dedi.

616. Biz bir ok atarsak, atış bizden değildir. Biz yayız, o yayla ok atan, Tanrı’dır.

617. Bu cebîr değil, cebbârlığın mânâsıdır. Cebbârlığı anış da, ancak Tanrı’ya tazarrû ve niyâz içindir.

618. Bizim figânımız muztâr ve kudretsiz olduğumuzun delilidir. Yaptığımızdan utanmamız da elimizde ihtiyâr olduğuna delildir.

619. Yapıp yapmamada ihtiyârımız varsa utanma ne? Bu acıklanma, bu utanış, bu teeddüb ne?

620. Hocaların, şakirtleri terbiye etmesi niçin; fikir, neden tedbirlerden tedbirlere dönüyor?

621. Eğer sen, ‘O, cebîrden gâfildir. Hakk’a mensûb olan ay, bulutta yüzünü gizliyor’ dersen,

622. Buna hoş bir cevap var; dinlersen küfürden geçer, dini tasdîk eder, buna tâbî olursun.

623. Hasret ve figân, hastalık zamanındadır. Hastalık zamanı tamamiyle uyanıklık zamanıdır.

624. Hasta olduğun zaman günâhından istiğfâr eder durursun.

625. Sana günâhın çirkinliği görünür; iyileşince yola geleyim diye niyet edersin.

626. Bundan sonra kulluktan başka bir iş ihtiyâr etmeyeyim diye ahdeylersin.

627. Şu hâlde bu yakînen anlaşıldı ki hastalık sana akıllılık bahşediyor.

Hazreti Mevlâna, her sabah namazından sonra okuduğu duada şöyle sesleniyor içindeki Rabbine…

“Her korku anında sığındığım sığınak, söylediğim söz, ‘Allah’tan başka yoktur tapacak’ sözüdür. Her üzüntüye, mihnete karşı, ‘Allah ne dilerse o olur’ derim; her nimet için hamd Allah’a, her genişlik, ferahlık için şükür Allah’a; her şaşılcak şey için tenzîh ederim Allah’ı noksan sıfatlardan; her suç için Allah’tan yarlıganmak dilerim; her sıkıntı, her darlık vaktinde Allah yeter bana; her düşmana karşı Allah’a sığınırım; her kaza ve kader için Allah’a dayanırım; her musîbette, ‘biz, gerçekten de Allah’ınız ve gerçekten de ona dönenleriz’ derim; her ibâdete, her suça karşılık da zikrim, fikrim, ‘havil ve kuvvet, ancak çok yüce ve büyük Allah’ındır’ sözüdür.”

“İslâmiyet baştan aşağı tevazû yoludur, baştan aşağı yokluk yoludur” der Hasan Dede, “Yokluk, benlik gittikten sonra zuhûr eder. Bizler, ne kadar benlikte kalırsak, o kadar kayıplarda oluruz, ıstıraplarda ve hüzünlerde oluruz. Kendimizi ne kadar teslimiyete bırakırsak, o kadar teslim olduğumuz yer bizlerde varlığını, güzelliklerini gösterir ve bizlerin mânevî kazançlar elde etmemizi sağlar.”

Bir gün bir bilgin Mevlâna’ya, “Yolumuz nedir?” diye sormuş. 

Mevlâna da ona, “Yolumuz, ölmek ve nakdimizi göklere götürmektir. Ölmeden eremezsin” diye cevap vermiş.

‘Ölmeden evvel ölmek’ demek, Allah’ı arayan yolcunun, yokluğunu idrâk etmesi ve kendi hiçliğini tam mânâsıyla bilmesidir. Çünkü hakikatte ölüm diye bir şey yoktur. Ölmeden evvel ölmek, Allah’ın varlığında tamamiyle yok olmak demektir.

Ne güzel söyler Hazreti Mevlâna bir kasîdesinde…

“Yine huzurunda ölmek için salına salına geldim ey defalarca beni gamdan, gussadan, sıkıntıdan kurtaran güzel. 

Ben kupkuru, şahrem şahrem yarılmış yeryüzü gibiyim, bulutum da lütfûndan, miskim de; gök gürültüsünden başka bir ses istemem, elime kıvrım kıvrım siyah saçlarından başka bir şey almam, başka bir şeye sarılmam. 

Sana tutsak olmak, beylikten, hürlükten yüz kat iyi, hele ey gönlü hasta tutsağım benim dediğin zaman…”

615. beyitte işâret edilen, “Attığın zaman sen atmadın” (Enfâl, 17) âyeti ile ilgili olarak Abdülbâki Gölpınarlı bizlere şu bilgiyi verir: 

“Bu âyet, Bedir Savaşı’nı hatırlatmaktadır. Bedir Savaşı, hicretin ikinci yılı Ramazan ayının onyedinci Cuma günü olmuştur. O gün, Hazreti Peygamber, ‘O toplum, yakında bozguna uğrayacak ve ardını dönüp kaçacak’ (Kamer, 45) âyetini okumuşlar, yerden bir avuç taş alarak müşriklere atmışlardı. Bu taşlar kime rastladıysa o savaşta öldürüldü. Lafzî iktibas yapılan âyetin meâli şudur: ‘Onları siz öldürmediniz; fakat Allah öldürdü ve attığın zaman sen atmadın, fakat Allah attı ve böylece kendi katından, inananlara güzel bir nimet vermek, onları denemek istedi. Şüphe yok ki Allah her şeyi duyandır, bilendir.’”

617. beyitte geçen ‘cebîr’le ilgili olarak; cebr, zorlamak, zorla yaptırmak anlamına gelmektedir.

Hazreti Ali, kendisine sorulan bir soruya istinâden, “Allah, kulları işleyecekleri işte kendi başlarına bırakmadı; çünkü Allah bundan yücedir, üstündür” diye buyurunca, “Allah, kullara suç işlemek husûsunda bir ihtiyâr mı verdi?” sorusuna da şu cevabı vermiştir: “Allah böyle bir şey yapmaktan daha âdil ve hakîmdir, üstün ve ulu Allah, ‘Ey Âdemoğlu, ben senin yaptığın iyiliklere mükâfat vermede senden daha yetkili olduğum gibi sen de yaptığın kötülüklere karşılık mücâzâta uğramaya lâyıksın; sen suçları, sana verdiğim kuvvetle işledin’ demiştir.”

Abdülbâki Gölpınarlı, “Mevlâna, ‘Biz bir ok atarsak, atış bizden değildir. Biz yayız, o yayla ok atan, Tanrı’dır’ dedikten sonra bunları okuyanların cebîr sanmamalarını sağlamak kasdiyle bu, cebîr değil, aksine kırıkları onarışın, eksikleri tamamlayışın mânâsıdır, bu da Allah’a yalvarmak içindir, deyip bir kötülüğe uğrayınca ağlayıp inlememiz, nasıl âczimize delâlet ediyorsa kötülükte bulununca da utanmamız, bu işi kendi dileğimizle yaptığımıza delildir, diyor ve irâdemizle, ihtiyârımızla bu işi yapmasaydık bu utanmanın, bu acıklanmanın, bu dertlere düşmenin bir mânâsı olmaz; hocalar, talebeyi terbiye için sıkıştırmazlar; fikir, kuruntulardan kuruntulara düşmez buyurup, devamındaki beyitlerde de aynı esas üzerinde örnekler verir” diye açıklar.

Nitekim, Mevlâna buyurur, der ki: “Ey gönül! Vazîfeni hakkiyle yapmamaktaki kusurlarına ne özürler düşünüyorsun? Onun tarafından nice nice vefâ, senin tarafından nice nice cefâ… Onun tarafından nice nice cömertlik, bu taraftan ise azlık ve çokluk anlaşmazlığı. Onun tarafından nice nice nimetler, senin tarafından bunca hata, bunca hased, bunca iyi ve kötü hayaller… Onun tarafından nice nice lütûflar, nice nice lezzetler, nice nice vergiler… Bunca lezzetler ne için? Senin acı canının hoş olması için… Bunca lütûflar neden ötürü? Allah dostlarına ulaşma için… Kötülükten pişman olup da, ‘Allah!’ diye yalvarınca, seni O çeker, belâlardan kurtarır.”

“Allah, herkese bir huy, herkese bir çeşit akıl vermiştir. Bir kişiye göre doğru olan söz, öbürüne göre yanlıştır; ya da birisine bal gibidir, diğerine zehir” der Hasan Dede,  “Fakat aşığa gelince o, temizden de münezzehtir, pisten de. O, bütün ağırlıklardan kurtulmuştur. Fakat halka gelince, herkesin aklına göre söz söylemek gerekir. Çünkü herkesin aklı kendine göre en iyisidir. Bütün akıllar ortaya koyulsa ve denilse ki, bu aklın güzelidir, gelin bunu alın başınıza koyun… yine de herkes gider kendi aklını beğenir. Bir insan, büyük bir yere yönelirse, orada onun aklı da büyür, güzelliği de çoğalır. Ama küçük yerlere yönelirse, o zaman var olan küçük aklını da kaybedebilir. Mânâ, herkesin kendi aklına göredir. Aşk ise tefsîr kabul etmez, hiçbir kalıba sığmaz.”

Kasîde:

“Kıyâmeti gördüm, kendimi kaybettim, varlığım görünmez oldu; yay gibi ikiye büküldüm amma ok gibi de uçup gidiyorum. 

Ey kendisinden ayrılmama imkân bulunmayan dost, bir avuç topraktım ben, senden esip gelen yel tozuttu, havalara kaldırdı, yüceltti beni, fakat sensiz nerelere gideyim? 

Ey göz nuru, din nuru, akıllıca otur dedin, ey perdelerimi yırtan, beni kendi hâlime mi bırakıyorsun ki?..

Nasıl el çırpmayayım ki, güzelim elimde benim; nasıl ayak vurmayayım ki zîr perdem bem oldu, altüst olmuşum zaten.”