Tavşanın mâzeretini söylemesi ve arslana yaltaklanması.
1157. Tavşan dedi ki: “Eğer efendimiz affederlerse aman dileyeceğim, mâzeretim var.”
1158. Arslan, “Ey ahmaklardan arta kalan, bu ne biçim özür? Padişahlar huzuruna bu zaman mı gelinir?
1159. Sen vakitsiz öten horozsun, başını kesmeli. Ahmağın mâzereti dinlenmez.
1160. Ahmağın özrü kabahatinden beter olur. Cahilin özrü her ilmin zehiridir.
1161. Ey tavşan! Senin özründe bilgi yok. Ben tavşan değilim ki bunu bana dinletesin” dedi.
1162. Tavşan, “Padişahım, adam olmayanı da adam sırasına koy; zulüm görenin mâzeretine kulak ver!
1163. Hele mevkiinin sadakası olarak yolunu şaşıranı kendi yolundan sürme!
1164. Bütün ırmaklara su veren deniz bile her çöpü başının üstünde taşır.
1165. Deniz, bu kereminden dolayı eksilmez; ihsânı yüzünden aşağılaşmaz” dedi.
1166. Arslan dedi ki: “Ben yerinde ve lâyık olana kerem ve ihsânda bulunurum; herkesin elbisesini boyuna göre biçerim.”
1167. Tavşan, “Dinle, eğer lütfa lâyık değilsem kahır ejderhasının önüne baş koydum, ne yaparsan yap!
1168. Ben kuşluk vakti yola düştüm, arkadaşımla padişahıma geliyordum.
1169. Arkadaşlarım, senin için başka bir tavşanı da bana yoldaş etmişlerdi.
1170. Bir erkek arslan, kulunuzun kanına kasdetti. Yolda, bu iki yoldaşa da sataştı.
1171. Ben ona ‘Biz padişahlar padişahının kuluyuz, o kapının iki küçük kapı yoldaşıyız’ dedim.
1172. Dedi ki: ‘Utan be! Padişahlar padişahı dediğin kim oluyor? Benim huzurumda öyle her adam olmayanın adını anma!
1173. Eğer huzurumdan iki adım ileri atarsan seni de, padişahını da paramparça ederim.’
1174. ‘Beni bırak, bir kerecik daha padişahımın yüzünü görüp seni haber vereyim’ dedim.
1175. Dedi ki: ‘Yoldaşını huzurumda rehin bırak; yoksa sen benim kanunumca kurbansın.’
1176. Ona çok yalvardık, hiç fayda etmedi. Yoldaşımı alıp beni yalnız bıraktı.
1177. Arkadaşım hem şişmanlıkta ve letâfette, hem de güzellikte ve irilikte benim üç mislimdi.
1178. Bundan böyle o arslan tarafından bu yol kapanmıştır, böyle bir düşman yüzünden, Padişahım, yol bağlıdır.
1179. Bundan sonra tahsîsattan ümidini kes. Ben doğru söylüyorum, doğru söz acıdır.
1180. Sana tahsîsat lâzımsa yolu temizle. Haydi gel, o pervâsızı ortadan kaldır!” dedi.
Sultan Veled Hazretleri buyurur ki: “Kendisini öldüren, öfkelenip kendi boğazını kılıçla kesen ahmağı kim görmüştür. Ahmak, başkasını yaralıyorum sanır; sonunda görür ki kendi ciğerini yaralamış.”
‘Ahmağın özrü kabahatinden beter olur. Cahilin özrü her ilmin zehiridir.’
Türkçe’de ‘Özrü kabahatinden büyük’ diye bir söz vardır. Cahilin özrünün ilmin zehiri olmasına gelince; özür, bir konu hakkında sulha varılması için söylenir; ilim de, malûma tâbî olduğundan, yersiz özür ile malûm olan birbirine karıştırılırsa hâliyle o özür ilmin zehiri olmaktadır.
Nitekim, Hazreti Mevlâna, “Hırs körlüğüne özür yoktur. Padişahın çarmıha gerdiği adama acınır, fakat haset çarmıhına gerilen bağışlanmaz!..” diye buyurur.
“Bahçede yabanî otları temizlemeden, gülün güzelliğini göremezsin; kendi hâline bırakırsan, o gül de gül olmaz” der Hasan Dede ve bir şiirinde şöyle seslenir…
“İnsan mısın sen ey insanoğlu,
İnsanlığını bilen gelsin Hakk meydanına.
İnsan olmak için çok emek gerek,
Allah yolunda emek veren gelsin meydana.
İnsan olmak nasıldır bilir misin?
Hakîkate gel desem gelir misin?
İnsan sıfatında olan hayvan nefsini yener misin?
Nefsini, hırsını yenen gelsin meydana.
İnsanoğlu yüklenmiş nefs yükünü,
Hiç düşünmez nerden geldiğini,
Anî karar ile verir hükmünü,
Sabrı bol olanlar gelsin meydana.
İnsanların nakışı hak, doğruluktur,
Gittiğin yol yanlış ise geri dur,
Bir söyle iki dur, üçte kulak ver,
İstidâdın varsa gel gir bu meydana.
Hasan, sen yolculara nasîhat edersin,
Sabırla nefslerini yenmelerini dilersin,
Hakk uğruna başını verirsin,
Başını Hakk’a veren gelsin meydana…”