Etiket: Kuran-ı Kerim

Herkesin hareketi, görüşü, bulunduğu makâma göredir. Herkes, âleme kendi görüş dairesinden bakar. Mavi cam, güneşi mavi gösterir; kızıl cam kızıl. Camların rengi olmazsa beyaz olurlar. Beyaz cam, öbür camların hepsinden daha doğru gösterir, hepsinin de başı, imamı odur.

2360. “Ebûcehil, Ahmed’i görüp, ‘Benî Hâşim’den çirkin bir çehre zuhûr etti’ dedi.

Ahmed ona dedi ki: ‘Haddini tecâvüz ettinse de doğru söyledin.’

Sıddık görüp, ‘ Ey güneş! Ne doğudansın, ne batıdan. Lâtif bir surette parla, âlemi nurlandır’ dedi.

Ahmed dedi ki: ‘Ey azîz, ey değersiz dünyadan kurtulan! Doğru söyledin.’

Orada bulunanlar, ‘Ey halkın ulusu, ikisi birbirine zıt söyledi, sen ikisine de doğru söyledin, dedin… Neden?’ diye sordular.

2365. Peygamber, ‘Ben, Tanrı eliyle cilâlanmış bir aynayım. Türk, Hintli nasılsalar, bende o sureti görürler’ dedi.

Kadın! Eğer beni tamahkâr görüyorsan, bu kadınca arayıştan yüksel!

Kanaate dâir söz söylemek, tamaha benzer ama hakîkatte rahmettir. O nimetin bulunduğu yerde tamah ne gezer?

Sende bir iki günceğiz yoksulluğu sına da yoksulluktaki iki misli zenginliği gör.

Yoksulluğa sabret, bu gamı, gussayı bırak. Çünkü ululuk sahibi Tanrı’nın yüceliği yoksulluktur.

2370. Sirke satma da kanaat yüzünden bal denizine gark olmuş binlerce can gör.

Yoksulluk acılığı çeken yüzbinlerce cana bak… Gül gibi gülbeşekere karışmış, o lezzetle lezzetlenmişler.

Âh yazık; sende kavrayacak kâbiliyet olsaydı da, canımdan gönül şem’ası zuhûr etseydi!

Kur’ân-ı Kerîm’de buyrulur ki: “Sen o kötülüğü en güzel olan şey ile defet. Biz onların neler ile vasfeder olduklarını daha iyi biliriz.” (Müminûn, 96)

İmam Ali Efendimiz, selâm olsun üzerine, der ki: “Asabîyete ve isyâna ait ne varsa, hepsi benim ayaklarımın altındadır. Asabîyet ve öfke padişahlara hükmeder, bana ise esirdir.”

Nitekim, bir menkîbede İmam Ali Efendimizden şöyle rivâyet edilir:

Bir gün İmam Ali yolda arkadaşıyla giderken, karşılarına çıkan bir adam, İmam Ali’ye hitâben, “Esselâmu aleyküm ey Allah’ın ayısı” diyor. 

İmam Ali de dönüp o adama, “Ve aleyküm selâm yâ Allah’ın Ali’si” diye karşılık veriyor. 

Yanındaki arkadaşı duraklıyor, içinden Allah Allah diyor ve Hazreti Ali’ye dönerek, “Yâ Şâhım çok lâtif bir cevap verdin. Karşı taraf sana hakarette bulundu, sana ayı diye hitâb etti, ama sen ona yine Ali diye hitâb ettin, bu nasıl olur?” 

Hazreti Ali cevap veriyor, diyor ki: “Âh kardeşim, insan insanın aynasıdır. O kendi kimliğini bende gördü, ben de kendi kimliğimi onda gördüm; ben bir aynayım; o bana ayı dedi, ben de ona Ali dedim, geçtik gittik.”

“Rahman’ın has kulları; o kimselerdir ki, yeryüzünde tevâzu ile yürürler ve câhiller kendilerine lâf attıkları zaman “Selâm” der geçerler.” (Furkân, 63)

Mürşid-i kâmiller de saf aynadırlar, karşılarında duranların rengini yansıtırlar.

Hasan Dede’nin, selâm üzerine olsun, buyurduğu gibi…

“Hazreti Muhammed’i kendisine bende etmiş kâmil mürşidlerin gönülleri aynaya benzer. İnsanların ve bütün varlıkların varoluşları, o aynanın önünde durdukları müddetçedir. Aynanın rengi yoktur; onun rengi, karşısında duranların rengindedir. Herkes kendi rengini o aynada seyreder. Zîrâ, ruhun rengi, renksizliktir. Fakat renkli camlardan görünen ışık, renklenir. Cenâb-ı Allah, kendi zâtında suretsizdir. Fakat kâinatta dilediği surette görünür. Allah’ın âlemi yaratması, birçok değişik suretlerde hakîkat nurunun görünmesidir. Varlığı kendinden olan Hâlik’in aynasıdır. Bütün varlıklar o bahçeden beslenir. Fakat kör kişi, körce bakar da onun için red ve inkârdadır. Yeryüzünde ne varsa hepsi fânîdir, ancak ululuk ve kerem sahibi Rabbin cemâli bâkîdir. Bu dünyanın bir sonu bir sınırı vardır; o âleminse ne kıyısı vardır, ne sonu. Bunu gören göğe ağar; Hakk’ın verdiği zevkle, şevkle perdeleri yırtar gider. Sen yok oldun, kalmadın mı, o vakit O gelir, görünür; o zaman anlarsın ki ortada senden başka kimsecik yok…”

Ne güzel söyler Yüce Pîr Mevlâna, selâm olsun üzerine… 

“Aşk aynasının yüzünü, varlık, benlik nefesi ile bulandırmayalım, kirletmeyelim. Mâdemki gönlümüz bir harâbeye döndü, hiç olmazsa biz gizli defineye mahrem olalım. Gönül masalı gibi elsiz, ayaksız kalalım da, âşıkların gönüllerinde masal gibi yer edinelim, konaklarda konaklayalım. Muhammed Mustafa gönlümüzü yol etmez, gönlümüzde olmaz, gönlümüze dayanmazsa, bu ayrılıktan feryâd etsek, ağlasak, inlesek, Hannâne direğine dönsek yeridir…”

Kasîde:

“Ey âşıklar, ey âşıklar, ben kadehi kaybettim de, kadehlerle verilmeyen, kadehlere sığmayan başka türlü bir şarap içtim. 

Ben ‘ledûn’ şarabından içmişim, mest olmuşum. Harâbım, kendimde değilim. Sen git, bekçiye beni çekiştir! İçtiğim şaraptan sana da, o bekçiye de tattırmak istiyorum. 

Ey sâdıklar padişahı! Benim gibi uysal bir kişi gördünüz mü? Ben senin diriliğinle diriyim, ölülüğünle ölüyüm. Güzellerle, gül yüzlülerle gül bahçesi gibi açılırım, kış gibi soğuk münkîrlere karşı da kış mevsimi gibi donar kalırım. 

Ey ekmek peşinde koşan zavallı! Allah aşkına bana dikkatle bak; ben mestim ve kendimden haberim yok! Fakat ben ne şarap küpünün etrafında dolaştım, ne de üzüm cibresi sıktım. 

Ben mestim, ama onun yüzünden mestim. Batmışım, ama onun ırmağına batmışım, onun şekerine karışmışım. Onun gül bahçesinde ‘gülbeşeker’ olmuşum. 

Şarap kadehine sarıldım, düşüncenin kanını döktüm, sevgilimle buluştum. Perdenin arkasında olduğum için sen beni göremiyorsun. 

Düşünceyi dârağacına astım, çünkü düşünce ayrılık veriyor. Ben düşünceden hoşlanmıyorum. Ondan bezdim, usandım. Zaten ben hep akıl yüzünden, düşünce yüzünden perişan olurum. 

Benim bedenimde başka bir can var, canımda başka bir canân var. Benim zamanımda da başka bir zaman vardır. Çünkü ben, benden kurtuldum. Ona kavuştum.”

Adamın, karısına “Yoksullara hor bakma, Tanrı’nın işine noksan isnâd etme, kendi yoksulluğunla vehimlenip hayallenerek yoksulu ve yoksulluğu kınama” diye nasîhat etmesi.

Bedevî dedi ki: “Ey kadın, sen kadın mısın, yoksa hüzün ve keder atası mı? Yoksulluk, benim için iftihâr edilecek bir şeydir; başıma kakma!

Mal ve para, başta külâh gibidir. Külâha sığınan, keldir.

Kıvırcık ve güzel saçları olan kişiye gelince; külâhı giderse ona daha hoş gelir.

2340. Tanrı eri göz gibidir. Gözün kapalı olmaktansa, açık olması daha iyidir.

Esirci, esiri satarken ayıp örten elbiseyi soyar.

Esirin bir kusuru olursa hiç onu soyar mı? Soyması şöyle dursun, bir hile ile ne yapıp eder, onu elbiseyle gösterir.

‘Bu; iyiden, kötüden, olur olmaz şeyden utanır. Soyarsam utanıp senden ürker’ der.

Zengin, kulağına kadar ayıp içine dalmıştır; fakat malı vardır ve mal ayıbını örter.

2345. Tamahkâr, tamahı yüzünden zenginin ayıbını görmez. Tamahkâr bütün gönülleri kaplar.

Yoksulluk, hâlis altın gibi sevilse yine kumaşı, dükkâna yol bulmaz, sözünü kimse dinlemez.

Yoksulluk, senin anlayacağın şey değildir; yoksulluğa hor bakma.

Çünkü yoksulların, mülkten, maldan öte ululuk sahibi Tanrı’dan pek büyük bir rızıkları vardır.

Yüce Pîr Mevlâna, selâm olsun üzerine, bir gün bir zengine sormuş, “Malını mı seversin, yoksa günâhını mı?”

Adam, “Aman yâ Mevlâna” demiş, “Günâh hiç sevilir mi? Tabii ki malımı severim.”

“İyi” demiş Mevlâna, “malın burada kalacak, günâhın seninle gelecek!”

Bizi bize ne güzel söyler Hasan Dede bir şiirinde, selâm üzerine olsun…

“Âciz kaldım ben bu nefsin elinden, 

Bu dünyanın suretine doyamaz. 

Dünü günü dünyalığa çalışır, 

Ömrü âhir olur bir gün duyamaz. 

Gâfil derler gaflet elbisesini giyene, 

Er demezler yavuz nefse uyana, 

Kazanır kazanır dünya malını verir ziyâna, 

Hakk yolunda bir puluna kıyamaz. 

Bak şu âdem olanın hâlini, 

Varıp tutmaz bir mürşidin elini, 

Kazanır durur dünya malını, 

Ele nasîb olur kendi yiyemez. 

Ey Allah’ım sana döndüm özümü, 

Cemâlinde kara etme yüzümü, 

Dinlemezler bu Dede’nin sözünü, 

Nefse uyar, bir mürşide uyamaz yahu!..”

Hakk yolunda yürümekten maksad, nefsi terbiye etmektir. Çünkü insan, her şeyden önce sorumluluk taşıyan bir varlıktır; sorumluluğu ise, Hazreti Allah’ın bahşetmiş olduğu insan elbisesidir, insanlıktır. İnsan, hakîkatte yeryüzünde Allah’ın temsilcisi, Allah’ın halîfesidir ve kendiyle birlikte kâinattaki tüm varlıklardan da sorumludur.

Kâinatın rahmeti Hazreti Muhammed Efendimizin, selâm olsun üzerine, “Fakr, benim fahrîmdir ve ben onunla iftihâr ederim” diye buyurmasındaki mânâ, dünyada ne kadar varlıklar varsa hepsinin ondan üstün olduğunu, kendisinin hepsinden aşağı olduğunu vurgulayarak, her an yoklukta ve teslîmiyette durmanın önemine işâret etmektir.

Peygamber Efendimizin eğitiminde yetişmiş olan Hazreti Ali Efendimiz  de şöyle buyurur, selâm olsun üzerine: “Haber vermediler bu âleme gelişine, haber vermezler gidişine, dâim hazır ol.” 

Yüce Pîrimiz Mevlâna, Hazreti Ali Efendimizin bu sözlerinden ilhâm alarak şöyle buyurur: “Ey insan, bu beden bir mektuptur, postalanmış Padişaha, lâyık ise postala, lâyık değil ise yırt, yenisini yaz, çünkü zaman az.”

“Padişah’tan maksad Allah’tır” der Hasan Dede, “Bizler daha doğar doğmaz yola çıktık, gidiyoruz Allah’a… Bu yüzden her dâim hazır olmalıyız. Ne kadar hazır durursak kazanırız, ama ne kadar boşverirsek, o gün geldiğinde pişman oluruz ama artık geri dönüşü olmaz. Hazır olmak ne demektir? Gönülden dünyayı çıkarmak ve Allah’ın güzelliklerine yönelmek.”

Kasîde:

“Ey dertli zamanımda canımın rahatı! Ey yoksulluk açlığında ruhumun hazinesi olan Allah’ım! 

Vehmin elde edemediği, anlayışın ve aklın eremediği güzellikler senden canına ulaştığı için sen benim kıblem oldun. 

Rabbim! Senin keremin ve lütfun sebebi ile ben âleme nazla bakarım. 

Fânî olan devlet, zenginlik, varlık hiç beni aldatabilir mi? 

Allah’ım! Bitmez, tükenmez cömertliğinle bana hesapsız mülkler versen, ne kadar gizli hazinelerin varsa onları önüme koysan, ben candan secde ederek yüzümü yerlere korum da derim ki: 

Ey Allah’ım! Benim için senin aşkın bütün bunların hepsinden daha değerlidir.”

“Ey sakî, aşk şarabını ver; ver de akıl lâfı bir yana gitsin.” Mevlâna

Kendi aklını benden fazla görüyorsun; ya şu az akıllı olan beni nasıl gördün?

Çirkin kurt gibi üstümüze atlama. Senin gibi insanı utandıracak akla sahip olmaktansa akılsızlık daha iyi!

Aklın, insanlara ayak kösteği olunca o akıl, akıl değildir, yılan ve akreptir.

2325. Senin hile ve zulmünün hasmı Allah olsun; hile elin bize uzanmasın!

Ne şaşılacak şey ki sen hem yılansın, hem efsuncu… Ey Arap, sen yılansın, hem de çirkin yılan!

Eğer karga kendi çirkinliğini anlasaydı, derdinden kar gibi erirdi.

Efsuncu düşman gibi, yılana efsun okur, yılan da onu efsunlar.

Yılanının efsunu, yılancıya tuzak olmasaydı yılanın efsununa aldanır, onunla meşgul olur muydu?

2330. Efsuncu, kazanç hırsına düşünce yılanın kendisini efsunladığını anlamaz.

Yılan ‘Ey efsuncu, kendine gel. Kendi hünerini gördün, bir de benim efsunumu gör!

Sen beni Hakk’ın adıyla efsunladın, bu suretle de halka rüsvâ etmek istedin.

Beni Hakk’ın adı bağladı, senin tedbirin değil. Hakk’ın adını tuzak yaptın, yazıklar olsun sana!

Senden benim hakkımı Tanrı’nın adı alacak. Ben canımı da Tanrı adına ısmarladım, tenimi de.

2335. Tanrı adı, beni yaraladığın için ya can damarını koparsın yâhut seni de benim gibi mahpus etsin!’ der.”

Kadın bu yolda sert sözlerle genç kocasına tomarlar okudu.

Hazreti Muhammed Efendimiz, selâm olsun üzerine, bir hadîs-i şerîfinde buyurur ki; “Akıl ile rızıklanmış olanlar, felâh buldular.”

Fakat hangi akıl?… İşte Hasan Dede der ki, selâm üzerine olsun; “Allah ile meşgul olmayan akıl, akıl değildir; ona akıl denilemez.”

Bir başka hadîsinde de, “Kadın, erkeğin diğer yarısıdır” diye buyurur Peygamber Efendimiz.

Yüce Pîr Mevlâna da, selâm üzerine olsun, bir anlatımında, kadını nefse, erkeği de akıla benzetir ve şöyle söyler; “Bu kadınla erkek, nefsle akıldır. Aklı erkek bil. Kadın da bu nefs ve tabîattır. İyi kişiye de mutlaka lâzımdır, kötü kişiye de. Bu ikisi, toprak yurtta esir ve mahpusturlar. Gece gündüz savaşta macera içinde. Nefs, kadın gibi her işe bir çare bulmak üzere gâh toprağa döşenir, tevâzu gösterir; gâh ululuk diler, yücelir. Aklınsa, bu düşüncelerden zaten haberi yoktur. Fikrinde Allah gamından başka bir şey yoktur. Aklın hassâsı, işin sonunu görmektir. Akîbeti görmeyen akıl, nefstir. Nefse mağlup olan akıl, nefs hâline gelmiştir.”

Nitekim yukarıdaki beyitlerde Bedevî kadın, kocasına sert sözler söyleyerek, onu kendine uydurmak istemekte ve aklını çelmeye çalışmaktadır.

Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyrulur: “Sözü dinleyip de onun en güzeline uyanlar var ya, işte onlar Allah’ın hidâyete erdirdiği kimselerdir. İşte onlar akıl sahiplerinin ta kendisidir.” (Zümer, 18)

Zaman zaman, kadın olsun erkek olsun, hepimizin içimizde bulunan yılan nefs, kulağımıza fısıldar, efsunlar okur; eğer aklımızı kullanmadan bu efsunlara aldanırsak, mutlaka akîbetinde sıkıntılar yaşarız. Oysa diğer yanımızda, Mevlâna’nın, Mecâlis-i Sebâ’da buyurduğu üzere bizler, Tanrı’nın denizinde balıklar gibiyiz…

“İnananlar tam yılan olmadıkları gibi tam balık da değildirler. Yılanbalığıdır onlar; sağa düşen yarı bedenleri balıktır; sola düşen yarı bedenleri yılan. Bir ân gelir, sağ yanları onları denizi arayıp istemeye çeker; bir ân gelir, sol yanları onları dünyânın yeline, toprağına çeker.”

“Allah, herkese bir huy, herkese bir çeşit akıl vermiştir. Bir kişiye göre doğru olan söz, öbürüne göre yanlıştır; ya da birisine bal gibidir, diğerine zehir” der Hasan Dede, ve sözü âşıklara getirerek, “Âşığa gelince” der, “o, temizden de münezzehtir, pisten de. O, bütün ağırlıklardan kurtulmuştur. Fakat halka gelince, herkesin aklına göre söz söylemek gerektir. Çünkü herkesin aklı kendine göre en iyisidir. Bütün akıllar ortaya koyulsa ve denilse ki, bu aklın güzelidir, gelin bunu alın başınıza koyun… yine de herkes gider kendi aklını beğenir… Ancak bir insan, büyük bir yere yönelirse, orada onun aklı da büyür, güzelliği de çoğalır. Ama küçük yerlere yönelirse, o zaman var olan küçük aklını da kaybedebilir. Mânâ, herkesin kendi aklına göredir. Aşk ise tefsir kabul etmez, hiçbir kalıba sığmaz.”

Kasîde:

“Geliniz, hepimiz toplanalım! Ey sakî, sen de durmadan şarap ver! Bir an için olsun gölge varlıklarımızı ortadan kaldıralım, ayrılıktan kurtulalım, hep bir olalım! 

Kendimizi görmeyelim, kendimizden vazgeçerek vahdet denizinde suyla aynı renge girelim! Zaten hepimiz, bütün insanlar, bir ağacın dalları gibiyiz. Bütün yaratıklar, hepimiz aynı yaşayışın, aynı yolun yolcularıyız.

Bütün varlıklar, hepimiz onun aşığıyız. Aşkın tabîatı gereği, bizler hem gizliyiz, hem meydandayız. Aşk şehrinde gizliyiz. Fakat aşkın üzerimizdeki tesiriyle, aşk mahallesinde apaçık meydandayız. 

Benlikten kurtulur da kendimizi mânen ölü görürsek huzura kavuşuruz. Beden mezarlığında rahatça uyuruz. Benliğe kapılınca, kendimizi diri görünce, şikâyete başlarız, feryâd ederiz, yüzümüzü yırtarız. 

Gönül aynamıza akseden her suret, her şekil, hiç bir şeye bağlı değilmiş gibi görünmededir. Çünkü, biz kendimiz aslında ondan başka hiç bir şeye bağlı değiliz. 

Bir sürü balıklar gibi suda yüzüp duruyoruz. Fakat sudan haberimiz yok. Bitmez, tükenmez arzular peşinde koşan, hevesten hevese düşen şu toprak bedeni, yeryüzünün suratına atalım.”

Bedevî kadının, kocasına “Lime tekûlune ma lâ tef’alûn, denmiştir. Haddinden fazla söz söyleme. Bu sözler doğru olmakla beraber bu tevekkül makâmı, senin makâmın değildir. Makâmından ve işinden yukarı söz söylemek, sana ziyân verir. ‘Kebûre makten indallahi’ hükmü zuhûr eder” diye nasîhat vermesi.

Kanaatkâr adam ihlâsla, yüreği yanarak sabaha kadar karısına bu yolda sözler söyledi.

2310. Kadın ona haykırdı: “Ey namustan gayrı bir şeyi olmayan, artık bundan fazla senin efsununu istemem.

Yürü git. Gayrı bu dâvâdan bahsetme; kibir ve azâmete dâir saçma sapan şeyler söyleyip durma!

Ne vakte kadar bu tumturaklı sözler, bu işler güçler? Kendi hâlini, kendi işini gör de utan!

Kibir çirkindir, ama dilencilerden olursa daha çirkin. Soğuk gün, ortalık kar… Bir de elbise ıslak olursa…

Ey örümcek ağı gibi evi olan! Ne vakte kadar dâvâ, çalım; ne vakte kadar kibir, azâmet!

2315. Sen kanaatten ne vakit canını nurlandırdın ki? Kanaatten ancak bir ad öğrendin.

Peygamber ‘Kanaat nedir? Hazinedir’ dedi. Sen hazineyi mihnet ve meşakkatten ayırt edemiyorsun.

Bu kanaat dâimî bir hazineden başka bir şey değildir. Ey gönle gam ve elem veren, artık beyhûde sözlere dalma!

Yürü bana ‘Eşim’ deme, az koltukla. Ben insafın eşiyim, hilenin değil.

Neden padişahtan, beyden dem vurup durmaktasın? Yoksulluktan havada sivrisineği bile avlmaktasın.

2320. Bir kemik parçası için köpeklerle dalaşmakta, içi boş ney gibi inleyip durmaktasın.

Bana öyle horlukla kötü kötü bakma ki damarlarının içinde dolaşan sırları söylemeyeyim.

Bir gün, Hazreti Muhammed Efendimize sorarlar: “Senin ümmetin yalan söyler mi?” 

Peygamber Efendimiz, selâm olsun üzerine, şu cevabı verir: “Benim ümmetim zor durumlara düşebilir, aç kalabilir ama yalan söylemez. Yalan söylediği zaman benden değildir.”

Nitekim, bir hadîs-i şerîfinde şöyle buyurur Peygamberimiz; “Yalandan sakınınız, zîrâ yalan ile iman bir arada bulunmaz.”

Yüce Pîrimiz Mevlâna’nın, selâm olsun üzerine, yukarıdaki beyitlerinde işâret ettiği âyetlerde ise, “Ey iman edenler! Niçin yapmayacağınız şeyi söylüyorsunuz?” (Saff, 2), “Yapmayacağınız şeyi söylemeniz, Allah katında büyük gazâba sebep olur” (Saff, 3) diye buyrulmaktadır.

“Âşık, mütevâzıdır, iddia sahibi değildir. Âşık yoklukta durur, ‘Ben bileceğim! Ben olacağım!’ demez. Ne bileceksin? Ne olacaksın?!..” der Hasan Dede, selâm üzerine olsun, ve şöyle devam eder; “Eğer insan yokluğa bürünmezse, ikrâr verdiği yere imanını güçlendirmezse, bu kişi ne kadar zâhirî bilgilere sahip olursa olsun, ne kendine bir faydası olur ne de başka birine faydası dokunur. Bu bilgiler ileriye doğru o kişide yük olmaya başlar. İlimde aşk olmayınca, o ilmin faydası yoktur, hatta zararı vardır. İlim, pişirilmek üzere tencereye konmuş olan yemeğe benzer, eğer aşk ateşiyle pişirilmezse sonunda çürür ve kokar. İlâhî aşkı olmayan bir kişi, yalan söyler, hiddet eder, kendini başkalarından büyük görür. Allah’ın yasak ettiği şeyleri yapar. Nefsle karışık aşk insanı zillete, Allah’la karışık olan aşk, devlete götürür.”

Hazreti Muhammed Efendimiz, bir başka hadîs-i şerîfinde şöyle buyurur: “Ey âdemoğlu! Sana yetecek kadar dünyalığın mevcut olduğu hâlde, sen hâlâ fazlasını istersin. Âdemoğlu, ne aza kanaat edersin, ne de çok ile doyarsın. Ey âdemoğlu, vücudunu sıhhatte, bedenini emniyet ve selâmette ve günlük nimetini de yanında buluyorsun ya, varsın seni baştan çıkaran ve gaflete düşüren dünyanın başına kıyâmet kopsun!”

Yüce Pîr Mevlâna, kanaat etmek konusunda şöyle buyurur: “Nerde yokluk fazlaysa orası Allah tezgâhıdır, Allah işi oradadır. Yokluk, en yüksek derece olduğundan yoksullar, oraya vardılar, ödülü aldılar. Hele bedenini, malını yok etmiş derviş, hepsinden ileridir. Fakat iş beden yokluğundadır, dilencilikte değil. Dilenci, malı bitmiş kişidir; kanaat sahibi ise, bedenine kıyan kişi. Artık dertten şikâyet etme. Çünkü dert, insanı yokluğa sürüp götüren rahvân bir attır.”

Kasîde:

“Göz, görülmemiş, şaşılacak şeyleri görmek için lâzımdır. Can da mânevî zevke, neşeye dalmak için işe yarar. 

Allah, bu başı bize bir güzelin güzelliğiyle mest olmak için lütfetmiştir. Ayak da, insana Hakk yolunda, sevginin yolunda yürümek, zahmetler çekmek, yorulmak, çilelere girmek, belâlara uğramak için verilmiştir. 

Aşk, kötülüklerle dolu olan bu kirli dünyayı terk edip göklere doğru uçmak için gereklidir. Akıl, bilgi, edeb öğrenmek için lâzımdır. 

Sebeplerden dışarı ne sırlar, ne şaşılacak şeyler var! Bu yüzdendir ki, dünyada olup biten işlerde, yalnız sebepleri gören, sebeplere takılıp kalan kişinin gözü perdelidir, kapalıdır. 

Çöllerin kumlarında sıkıntılar çekerek, mihnet ve meşakkatlere katlanarak yol almak, deve sütüyle kanaat etmek, bedevî Arapların yağmasını göze almak hacı olmaya değer.”