MESNEVÎ’DE YOLCULUK – Cilt I/CCXIX

Arapların atasözü: Zînâ edersen bâri hür kadınla zînâ et, çalarsan bâri inci çal.

“Zînâ edersen hür kadınla et” sözü bu yüzden atasözü olup kaldı. “Çalacaksan inci çal” sözü de neye meyledeceksen en iyisine meylet mânâsına geldi.

Kul, yâni mâşuk; efendisinin, Tanrı’sının yanına gitti. Âşık ağlayıp inler bir hâlde kaldı. Gül kokusu, güle gitti; o, hor hakîr kalakaldı.

Dileğinden uzaklaştı… Çalışması zâyî oldu, çektiği eziyet hiçe gitti, ayağı yaralandı.

2805. Gölge avlayan avcıya benzedi. Hiç gölge, ona sermâye olur mu?

Adam, kuşun gölgesini sımsıkı tutmuş. Kuş da ağacın dalında ona şaşmakta ve,

“Bu akılsız adam neye seviniyor?” demekte. İşte sana bâtıl, işte sana çürümüş sebep!

Eğer cüzü külle muttasıldır, ayrılmaz dersen diken ye, gül isteme. Diken de gülden ayrılmaz.

Cüzü külle ancak bir yüzden bağlıdır. Yoksa Tanrı’nın peygamberleri göndermesi abes olurdu.

2810. Çünkü peygamberler, kulları Tanrı’ya ulaştırmak için gelmişlerdir. 

Herkes bir tenden ibâretse, Tanrı ile kul, küll ile cüz birbirine bağlı ise; kimi kime ulaştırırlar?

Oğul bu sözün sonu yoktur. Gün sona erdi, hikâyeyi tamamla!

Bu Arap atasözü, ne yapacaksan, elinden gelenin en ilerisini, en değerlisini yap mânâsını ifâde eder.

Yâni, dikene kânî olma, hür ol, çalacaksan bâri inci çal; gülün dikenine âşık olma, gülü iste, güle koş, güle sarıl, olacaksan güle âşık ol. Diken gibi olan beden kaydından çıktın mı, asıl mâşukun gül bahçesine kavuşursun. O vakit anlarsın ki, diken de, gül de, gülbahçesi de meğer senmişsin…

Mürşidim Hasan Dede, selâm olsun üzerine, bir sohbetinde şöyle buyurur: “Bir insanda zan varsa, o hamdır. Hâlbuki kemalât, zannın altındadır. Zannın altından kemalât doğunca, o vakit huzur başlar, o vakit aşk başlar.

Kâmil mürşitler, yolcularındaki zannı, şüpheyi temizlemek ister, ama yolcuda eğer zerre kadar istek yoksa, olmaz. Kemalât, küll’dür, biz ise cüz’üleriz. Kemalâttan, yâni aslımızdan haberimiz olunca, tevhide ereriz. Çünkü hakîkatte, O biziz, biz de O’yuz. 

Hazreti Muhammed Efendimiz, selâm olsun üzerine, Kur’ân-ı Kerîm’de, Necm sûresinin 28. âyetinde, “Onların bu hususta hiçbir bilgileri yoktur. Onlar sadece zanna uyuyorlar. Şüphesiz zan, hakîkat nâmına hiçbir şey ifâde etmez” diye buyurur. 

Demek ki, her zaman hayale değil, gerçek olana inanmak lâzım. Bir insanın gerçek bir inanca sahip olması için de inandığı yeri görmesi gerekli; yoksa adı üstünde, hayal… Bir hayale insan ne kadar inanabilir? 

Bizler, tasavvuf ehli olarak, daima insan üzerinde dururuz ve insan dışına çıkmayız; hayalî bir Allah peşinde koşmayız. Evet, Allah insanlara bir hayal kuvveti vermiştir, fakat hayale âşık olanın, kendisi de hayalden ibârettir, gerçek değildir… 

Kişinin düşüncesi ne ise, orayı seyreder, orayı işitir. Bir insan sevgiye, aşka düşmemişse ve tam bir imanla bağlı olduğu yere sarılmamışsa eğer, defalarca hakîkatleri duymuş olsa dahî, daima kendine uygun geldiği şekilde dinler ve öyle algılar. Zan gitmeden, insan âşık olamaz. 

Biz ne şuyuz, ne buyuz; sevgiden başka bir şey bilmiyoruz. Bizi yok edecek ve yok etme suretiyle ihyâ edecek bir sevgi deryâsına atılmalıyız. Sevgiyi nâmütenâhi büyütmeli, kendimizi de o kadar küçültmeliyiz.”

Kasîde:

“Ey gönül, sen başka türlü olma, başka türlü oluşunu ondan saklayamazsın. Çünkü sevgilinin gözü her şeyi görür, gönlü her şeyi bilir, sırları gizlemeye uğraşma! Gizlediğin sırlardan da onun haberi vardır. 

Nasıl ki, şarabın bütün cilvelerini, neler edip neler yapacağını meyhânecinin gönlü bilirse, o da senin bütün sırlarını bilir ve çerçöp gibi tutar, onları suyun üstüne atıverir. 

Onun nâzik eline diken yakışmaz! Onun eline ancak, gül yaraşır. Dikenin gönlünde bitecek, bütün gizli güllerin hepsini de o bilir. 

Sen, her gün azar azar bir şey öğrenirsin. Sen, git de her şeyi birdenbire bilene kul köle ol! 

Sen, hüküm zamanında bir şâhidin ikrârına esirsin. Sûfînin teni ise gönül şahâdetiyle ikrâr eder.”